TẠI SAO HOA KỲ CHỈ TRỪNG PHẠT BANGLADESH ?

Michael Kugelman
(Foreign Policy)
Bình Minh lược dịch
16/12/2021

Hình bên: Mọi người vẫy cờ quốc gia khi tập trung cho Ngày Chiến thắng, ngày đánh dấu sự kết thúc của cuộc chiến tranh giành độc lập 9 tháng gay gắt từ Pakistan, ở Savar, Bangladesh, vào ngày 16 tháng 12. Nguồn: MUNIR UZ ZAMAN / AFP Getty Images

Thứ Sáu tuần trước, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã công bố các lệnh trừng phạt đối với một lực lượng bán quân sự tinh nhuệ của Bangladesh, với lý do “vi phạm nhân quyền nghiêm trọng”. Nó cũng trừng phạt giám đốc hiện tại của Tiểu đoàn Hành động Nhanh (RAB) và 5 cựu quan chức cấp cao của RAB, bao gồm lệnh cấm đi lại đối với Benazir Ahmed, hiện là cảnh sát trưởng hàng đầu của Bangladesh. (Hoa Kỳ cũng ban hành lệnh trừng phạt đối với các thực thể và cá nhân ở Trung Quốc, Myanmar và Triều Tiên.)

Các biện pháp trừng phạt mới được đưa ra vào Ngày Nhân quyền Quốc tế, và nó đánh dấu lần đầu tiên Washington trừng phạt Dhaka, mà họ đã mô tả là một đối tác quan trọng. Mặc dù Hoa Kỳ có thể muốn duy trì mối quan hệ bền chặt với Bangladesh, nhưng quyết định này đã giáng một đòn mạnh vào quan hệ song phương. Một số quan chức Bangladesh đã cố gắng làm giảm tác động của các lệnh trừng phạt, nhưng số người khác lại vô hiệu hóa những nỗ lực này.

Việc trừng phạt RAB rất có ý nghĩa từ góc độ nhân quyền: Lực lượng này đã thực hiện hơn 1.200 vụ giết người và 170 vụ mất tích trong hai thập kỷ qua, theo nhóm nhân quyền Bangladesh Odhikar. Nó ít có ý nghĩa hơn từ góc độ địa chính trị. Hoa Kỳ đã nhấn mạnh quan hệ đối tác với Bangladesh, cho thấy sẵn sàng bỏ qua hồ sơ nhân quyền của nước này. Một tài liệu năm 2019 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã xác định các lĩnh vực hợp tác tiềm năng với Dhaka — từ chống khủng bố đến thương mại.

Vào tháng 2, các quan chức Hoa Kỳ đã có cuộc gặp gỡ với tư lệnh quân đội Bangladesh tại Washington, sau đó bị lôi kéo vào một vụ bê bối tham nhũng. Vào thời điểm đó, một phát ngôn viên của Quân đội Hoa Kỳ cho biết hai quân đội “có mối quan hệ đối tác chặt chẽ”. Và mới tháng trước, quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Kelly Keiderling đã đến thăm Dhaka và nói về mong muốn mở rộng mối quan hệ. Các lệnh trừng phạt được đưa ra chỉ vài tuần sau đó.

Chúng ta thấy gì từ điều này? Một khả năng là chính quyền Biden đã quyết định biến Bangladesh trở thành mục tiêu nổi bật trong chiến dịch thúc đẩy dân chủ của mình. (Điều này sẽ giải thích cho quyết định của Washington không mời Dhaka tham dự hội nghị thượng đỉnh về dân chủ vào tuần trước.) Nhưng điều này sẽ xảy ra khi đối mặt với những bình luận gần đây của Keiderling, cho thấy Hoa Kỳ thấy Bangladesh thiếu giá trị chiến lược đủ để đảm bảo một mối quan hệ đối tác chặt chẽ.

Các biện pháp trừng phạt của Mỹ cũng có thể là một phát súng để cảnh báo Bangladesh về những rủi ro trong mối quan hệ ngày càng gia tăng với Trung Quốc. Nhưng điều đó cũng khó xảy ra khi việc trừng phạt Dhaka có thể khiến nó tiến gần hơn tới Bắc Kinh. Bangladesh hiện đang tìm cách cân bằng quan hệ với Trung Quốc, Hoa Kỳ và Ấn Độ. Nhưng có thể sẽ dễ dàng tiếp nhận những động thái của Bắc Kinh hơn nếu Washington tiếp tục nhắm vào hồ sơ nhân quyền của mình.

Lời giải thích khả dĩ hơn là Hoa Kỳ chỉ đơn giản là tìm cách thúc đẩy Bangladesh về hồ sơ nhân quyền của mình, chứ không từ bỏ mối quan hệ này. Hôm thứ Tư, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao khẳng định Hoa Kỳ vẫn tìm kiếm sự hợp tác và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Bangladesh, A.K. Momen bụng.

Nhưng thiệt hại đã có. Đối với Bangladesh, việc xử phạt RAB tương đương với một cuộc tấn công vào một tổ chức đã thực hiện thành công các hoạt động chống khủng bố và chống chính phủ. Trong một thế giới lý tưởng, Dhaka sẽ loại bỏ văn hóa trừng phạt của RAB — dẫn đến việc loại bỏ các lệnh trừng phạt và thúc đẩy quan hệ Hoa Kỳ-Bangladesh. Nhưng trên thực tế, một Dhaka ngày càng phi dân chủ khó có khả năng kiềm chế lực lượng.

Trí Nhân Media