25-6-2016
Ngày 23 tháng 6 năm 2016 Anh Quốc sẽ có một cuộc trưng cầu
dân ý để quyết định về việc ra đi hay ở lại trong khối Liên Âu, mà họ gọi tắt
là Brexit. Vì sao mà Anh có vấn đề Brexit?
Anh Quốc sẽ đi về đâu sau khi rời khỏi Liên Âu là vấn đề thảo
luận trong bài viết này.
Cameron và Đảng Bảo thủ đồng ý ở lại. Họ lập luận là khi cắt
giảm các biện pháp trợ cấp xã hội cho người di dân, làn sóng này sẽ giảm bớt.
Trả tiền phụ cấp cho trẻ con hoàn toàn lệ thuộc vào quyền cư trú. Khi các bậc cha
me đến Anh làm việc, con cái ở lại trong xứ của họ, thì họ sẽ không được hưởng
quyền này. Anh cũng như châu Âu phải tìm các biện pháp để tăng cường cạnh tranh
kinh tế, tạo nhiểu công việc hơn, cụ thể là phải thay đổi Luật Lao động triệt để
hơn, giảm bốt chi phí hành chính. Trước phong trào di dân ồ ạt, thì gia tăng biện
pháp kiểm soát tại các biên giới của cảnh sát Anh quan trọng hơn là trông cậy
vào hỗ trợ của Brussel.
Nội các có 16 thành viên và đa số ủng hộ chương trình của
Cameron, trong khi có một thiểu số cổ vũ cho việc ra đi. Bộ trưởng Tư pháp
Michael Gove cho là những ràng buộc pháp lý của Anh khi kết ước với Liên Âu là
khó khăn chính, trong khi Duncan Scmitt, Bộ trưởng Lao Động đã từ chức, cho là
các biện pháp cắt giảm tài trợ xã hội không đem lại kết qủa.
Phân nửa các dân biểu của Đảng Bảo thủ lập luận là Luật châu
Âu bóp nghẹt Anh quá nhiều. Người đứng đầu trong các lập luận này là Boris
Johnson. Cáo buộc chính của ông là 60% luật của Anh hiện nay là đến từ Luật
châu Âu.
Thực ra, không phải bất cứ Luật châu Âu nào cũng được tư động
áp dụng ngay cho Anh. Ngược lại, Anh có đặc quyền cứu xét trước là tùy trường hợp
có áp dụng (Opt-ins) hay không (Opt-outs). Thí dụ như trường hợp luật về nhân
quyền hay các luật về an ninh và tư pháp, Anh đã xin áp dụng. Gần đây nhất, Anh
lại không áp dụng các khoản trợ cấp xã hội cho các người di dân thuộc khối châu
Âu sống ở nước Anh.
Boris Johnson cho rằng Anh chi xuất để nuôi cho guồng máy khổng
lồ ở Brussel là quá nhiều, mà nhận lại tài trợ chẳng có bao nhiêu. Ông khích động
mối lo sợ của dân chúng bằng cách tuyên bố là: "Hàng ngày nước Anh phải
chuyển 50 triệu Bảng Anh để nuôi Brussel". Ông phóng đại con số này, thực
ra là không quá 30 triệu và không đề cập đến các khoản thu mà Anh nhận từ Liên
Âu.
Chủ tịch Đảng UKIP Nigel Farage có lập luận khác hơn. Ở lại
theo ông có nghĩa là Anh sẽ không thể kiểm soát phong trào di dân. Thuơng thuyết
với Thổ Nhĩ Kỳ qua hình thức miễn thị thực của bà Merkel là vô nghĩa.
Phân nửa dân biểu thuộc Đảng Lao động ủng hộ Cameron khi cho
ở lại là giải pháp khả thi, trong khi Jemery Corbyn lãnh đạo Đảng lại cho rằng
trưng cầu dân ý là một chiến thuật theo sự tính toán của Đảng Bảo Tthủ nhiều
hơn.
Lập luận cho việc ở lại thuyết phục được chính giới nhiều
hơn dân chúng: Giao thương của Anh với các nước thành viên khác sẽ đơn giản hơn
khi Anh ở lại. Giới trẻ nhập cư là một thuận lợi cho thị trường nhân dụng, một
điều kiện cần thiết cho tăng trưởng kinh tế. Anh vẫn còn nắm ưu thế ngoại
thương; nhưng nếu ra đi, Anh sẽ gặp khó khăn hơn, nhất là phải thương thuyết lại
các hiệp ước.
Các Đảng khác như Đảng SNP và Đảng Dân chủ Tự do cũng đồng
thuận các lập luận ở lại này.
Về quyền lợi kinh tế của từng địa phương là vấn đề phải quan
tâm. Scottland, Wales và Northern Ireland nhận trợ cấp của Liên Âu nhiều hơn là
Anh. Theo ước lượng từ 2014 cho đến 2020, Wales nhận 2 tỷ Euro, Northern
Ireland nhận 500 triệu và Scottland nhận 900 triệu. Ba nơi này tỏ vẻ thân thiện
với Liên Âu nhiều hơn là Luân Đôn.
Riêng Scottland, phong trào đòi tự trị vẫn luôn là một đe doạ
chính trị ngấm ngầm, không những cho chính giới ở Luân Đôn mà còn cho Brussel.
Nếu cả dân Anh đồng ý ra đi, thì Scottland có thể không những đòi tự trị mà còn
xin gia nhập Liên Âu. Thủ tục gia nhập sẽ nhanh hơn vì Scottland đã áp dụng luật
châu Âu từ lâu, nhưng xin ra khỏi Anh là một vấn đề khó khăn khác, vì Scottland
cần có sự đồng thuận của Anh, một thủ tục mới và cần có thời gian.
Ireland (Ai-len) có quan hệ chặt chẽ kinh tế với Anh. Anh nhập
cảng rất nhiều mặt hàng của Ireland. Nếu Anh ra đi, trào lượng mậu dịch của
Ireland với Anh sẽ giảm đến 20%, Ireland phải tìm các đối tác như Pháp, chuyện
sẽ khó khăn hơn. Hiện nay, kinh tế Ireland tương đối bình ổn sau khủng hoảng
2008. Tỷ lệ tăng trưởng đang là 6, 9%, một tỷ lệ cao nhất trong Liên Âu. Nếu
giá nhập cảng hàng Anh vào Ireland sẽ đắc hơn thì tương lai sẽ bị ảnh hưởng trầm
trọng.
Ảnh hưởng của Brexit
Lập luận chính của phe ra đi là Brexit không có gây ảnh hưởng
gì xấu đến nền kinh tế Anh. Họ chứng minh chính luật châu Âu tràn ngập là lý do
làm cản trở kinh tế Anh phát triển. Họ dựa theo một tài liệu của OECD để kết luận
Anh là nơi có ít luật kinh tế chi phối nhất. Tham gia Liên Âu không có lợi cho
kinh tế cho Anh, kể cả khi Anh có quyền được tự do thâm nhập vào thị trường
Liên Âu.
Các chuyên gia tại Brussel cho rằng không ai tiên đoán chính
xác được các ảnh hưởng đến các nền kinh tế Anh khi ra đi, nhưng vấn đề sôi bỏng
hiện nay là khủng hoảng tỵ nạn, nợ của Hy Lạp, khủng bố và xung đột với Nga,
nên Liên Âu không thể xem chuyện thương thuyết mậu dịch với Anh là ưu tiên. Vấn
đề hoàn tất thủ tục ra đi không nhanh và dễ như phe đòi ra đi ước lượng.
Điều 50 của Hiệp ước Lissabon có quy định thủ tục ra đi:
"Mỗi quốc gia thành viên có quyền quyết định phù hợp với hiến pháp để rời
khỏi Liên Âu".
Theo thủ tục này, Anh phải thông báo chính thức ý định cho
cơ quan Liên Âu và các nước thành viên. Sau đó là tiến hành một cuộc thương
thuyết về chi tiết theo đúng luật thủ tục, trong đó kể cả các điều khoản quy định
mối quan hệ tương lai của Anh với Liên Âu và các nước khác. Thủ tục kéo dài
trong hai năm và kết quả phải được đa số thành viên Liên Âu cứu xét và chấp thuận.
Khó khăn nhất cho Anh làm sao ra đi mà và còn giữ quyền thâm nhập vào thị trường
Liên Âu như đã có để tiếp tục giao thương như hiện nay. Các hiệp ước tự do mậu
với các nước khác thì Anh phải tuần tự đàm phán lại.
Anh có thể làm theo thủ tục của các nước không phải thuộc
thành viên Liên Âu như Ireland, Liechtenstein và Na Uy. Nhưng kinh nghiệm này
không thể áp dụng cho Anh trong hoàn cảnh hiện nay. Liên Âu không muốn mất một
thành viên quan trọng như nước Anh.
Trong năm 2014, năm đối tác ngoại thương chính của các nước
trong Liên Âu với Anh là Đức, số thương vụ là 158 tỷ Euro, Hoà Lan (101 tỷ),
Pháp (93 tỷ), Irleand (61 tỷ), Tây Ban Nha (53 tỷ). Nếu Anh ra đi, tình trạng sẽ
ngưng đọng. Các nước đối tác bị thiệt hại nặng nề, dù không ai có con số cụ thể
về sự thiệt hại này. Một thỏa hiệp mậu dịch song phương là chuyện khó khăn
trong tương lai, và quan trọng nhất là Anh sẽ không có đầu tư mới.
Đức là một đối tác kinh tế quan trọng với Anh. Đức hiện có
2500 xí nghiệp đủ loại vối 270.000 nhân viên sống và làm việc tại Anh. Ngược lại
có khoảng 3.000 doanh nghiệp Anh đang hoạt động tại Đức. Theo một thăm dò có 83
% doanh nghiệp Đức phản đối việc ra đi, doanh nghiệp Anh cũng có 76% phản đối
tuơng tự.
Gần khoảng 3 triệu người dân Liên Âu sinh sống và làm việc tại
Anh. Sau khi Brexit, quy chế cư trú của họ sẽ hoàn toàn thay đổi. Kết quả tùy
thuộc vào các cuộc thương thuyết. Chính quyền Anh luôn muốn bảo vệ đặc quyền
cho dân Anh trong khi đó Liên Âu cũng muốn dân Liên Âu sống ở Anh có quyền bình
đẳng như người Anh.
Tranh chấp có thể xảy ra mà kinh nghiệm của Thụy Sĩ và Na Uy
là thí dụ. Người dân Thụy Sĩ và Na Uy, dù không thuộc quy chế của dân Liên Âu,
nhưng có toàn quyền di chuyển và cư trú trong toàn khối Liên Âu. Bù lại, Thụy
Sĩ và Na Uy cũng cho phép dân Liên Âu đến định cư và làm việc, nhưng phải chứng
minh là có hợp đồng làm việc và có lợi tức vững chắc.
Hiện nay, nhóm người di dân thuộc khối Liên Âu lớn nhất tại
Anh là dân Ba Lan, khoảng 830.000, cũng là một gánh nặng cho hệ thông an sinh
xã hội.
Di dân trong khối và ngoài khối Liên Âu là một trong những đề
tài chính của Brexit. Nếu Anh không cho dân Liên Âu đến cư ngụ và làm việc để bảo
vệ cho dân Anh, Liên Âu sẽ xét lại và dân Anh sẽ mất quyền này tại lục địa là
chuyện tất yếu.
Giới chuộng ra đi lập luận là Thụy Sĩ và Na Uy là hai tấm
gương đề Anh có thể noi theo, hai nước này đứng ngoài khối Liên Âu, nhưng vị thế
kinh tế vẫn không bị thiệt hại. Họ đã đơn giản hoá vấn đề một cách sai lầm.
Trong châu Âu, đa số các luật kinh tế là sử dụng luật châu Âu.
Mọi vấn đề giá trị nền tảng trong Liên Âu đều thay đổi ý
nghĩa khi Anh ra đi. Mô hình kinh tế thị trường tự do theo truyền thống Anh
không còn và tác động của mô hình kinh tế của Pháp với truyền thống an sinh
phúc lợi xã hội sẽ tăng, đặc biệt là việc đòi hỏi trợ cấp sẽ ồn ào hơn.
Lo ngại nhất có lẽ là sự trỗi dậy của Front National của
Pháp; bà Marie Le Pen sẽ có thanh thế và gây khó khăn hơn không những cho Pháp
mà cho Liên Âu. Bà sẽ là Madame Frexit cho một trào lưu mới. Hà Lan đã từ chối
kết ước hợp tác kinh tế với Ukraine qua một cuộc trưng cầu dân ý gần đây là một
hậu quả tương tự trong tình trạng phân hoá tại Liên Âu.
Brexit thành hình trong một thời điểm không thuận lợi cho
Liên Âu, vì Liên Âu đang suy yếu mọi mặt. Đòi hỏi sự ra đi của Anh, dù thuần là
kinh tế, cũng tác động làm cho tình hình chung trầm trọng hơn.
Nhưng ảnh hưởng trực tiếp cho Anh là sinh hoạt của trung tâm
tài chính Luân Đôn, một nơi giao dịch huyết mạch cho Anh, Liên Âu và toàn cầu.
Khi Anh ra đi, thì các định chế tài chính quan trọng như Goldman Sachs, JP
Morgan, HSCB chỉ còn cách tháo chạy để tránh các hệ lụy khôn lường này.
Dù sử dụng đồng Bảng Anh làm phương tiện giao dịch chính,
nhưng các dịch vụ sử dụng tiền Euro cũng rất lớn. Trước đây, Ngân gàng Trung
ương châu Âu đã nhiều lần cảnh báo nguy cơ này và cho là không nên thanh toán bằng
Euro tại thị trường Luân Đôn. Nếu Anh ra đi, việc này sẽ xảy ra, một thất thoát
trong nguồn thu về dịch vụ cho Anh. Theo một ước lượng thì 50% các hoạt động
dich vụ tài chính quốc tế tại Luân Đôn sẽ suy giảm.
Brexit đồng nghĩa là Anh tự ý bỏ quyền thâm nhập thị trường
Liên Âu với 500 triệu dân, từ cô lập chính trị và bắt đầu đàm phám các vấn đề mậu
dịch quốc tế. Không những trong Liên Âu mà vị thế của Anh trong kinh tế thế giới
sẽ thay đổi khi Anh ra đi. Các đồng minh phương Tây và các định chế quốc tế đã
cảnh báo về mối nguy hiểm này. Tổng Thống Obama cũng đã ý thức khó khăn này và
có cảnh báo rằng Hoa Kỳ sẽ không quan tâm để thương thuyết lại; các nước khác
cũng không đủ can đảm xếp hàng mà chờ để thương thảo với Anh. Các chuyên gia
tiên đoán sẽ phải mất từ 2 năm cho thủ tục này, nhưng thực tế sẽ lâu hơn. Một
chính khách quốc tế duy nhất hỗ trợ cho Brexit là Donald Trump.
Trong năm 2015, dung lượng xuất khẩu của Anh là 705 tỷ Euro,
(với Liên Âu chiếm 44%, các nước khác ngoài Liên Âu chiếm 56%). Dung lượng nhập
cảng là 755 tỷ Euro (với Liên Âu chiếm 53% và ngoài Liên Âu là 47%).
Hiện nay, Anh không còn vị thế siêu cường về hải quân như
trong quá khứ, kinh tế Anh chỉ chiếm tỷ trọng 2,4 % trong tổng số GDP toàn cầu,
nhưng Anh vẫn còn là một nuớc có tầm ảnh hưởng về kinh tế, văn hoá và quân sự
trên toàn thế giới. Không có Anh, Liên Âu sẽ suy yếu hơn về mặt địa chinh trị,
một bất lợi to lớn khi so với vị thế của Hoa kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil .
Nguồn: Tạp chí Phía Trước
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét