Nguyễn thị Cỏ May
29-5-2015
Từ vài tuần nay, báo chí, tin tức đều nói nhiều
về ngày lễ mẹ . Nay chưa phải trễ để Cỏ May nói về ngày lễ đẹp này vì ở Pháp,
Ngày Lễ Mẹ nhằm chủ nhựt của tuần thứ tư tháng năm . Năm nay, nhằm đúng ngày 31
tháng 5/2015. Tuy ngày lễ Mẹ mang tính toàn cầu nhưng không cùng một ngày thống
nhứt . Riêng ở các nước nói tiếng Pháp, ngày này cũng khác nhau . Như ở Québec,
Espagne, Italie, Danemark, Autriche là ngày 11 tháng 5 giống như ở Huê kỳ . Về
ngày Lễ Cha cũng vậy .
Ngày Lễ Mẹ có lịch sử từ thời thượng cổ, mang
tính tôn giáo nhưng ngày nay, tính tôn giáo đã mờ nhạt và được thay thế bằng tính
thương mãi . Các cửa hàng trưng bày và quảng cáo quà tặng cho các bà mẹ hơn là
nhắc nhở công đức của Mẹ .
Ở Việt nam không có ngày lễ mẹ vì trong văn hóa
việt nam, Đạo Hiếu là nền tảng xã hội và gia đình .
Tháng NĂM và Lễ Hội
Tháng Năm là tháng có nhiều lễ hội nhứt trong
năm . Rìêng về ngày lễ được nghỉ làm việc ăn lương, có tới 4 ngày : lễ Lao
động 1/5, lễ Đình chiến 8/5/1945, lễ thăng Thiên 14/5 và lễ Pentecôte 24/5 nhằm
chủ nhựt nên nghỉ thứ hai 25/5 . Năm nào ngày lễ rơi nhằm thứ sáu hoặc thứ
hai, ngày nghỉ cuối tuần sẽ kéo dài . Ngoài ra, trong tháng năm còn thêm ngày lễ
nhưng không nghỉ, mà chỉ vui chơi, hay ngày Hội .
Lễ Mùa Xuân hay Lễ Hội Cây từ 24/5 tới 28/5 . Năm
2007, Ủy Ban Quốc gia Pháp thiết lập ngày này để kêu gọi yêu mến thiên nhiên, bảo
vệ môi trường . Chánh quyền tổ chức dân chúng trồng cây để tưởng nhớ một người
thân, sau đó bày tiệc vui chơi ở quảng trường Thị xã hoặc trong khu rừng của Thị
xã . Ở Pháp, ngày nay, vẫn còn giử những khu rừng không được bán . Giống như công
điền ở Việt nam ngày xưa, rừng ở Pháp để mùa đông cho dân làng vào lấy củi đốt
.
Tới thứ sáu tuần cuối tháng 5 là lễ Láng Giềng
trong khu phố . Nhà nhà bày bàn ghế ra ngoài, rượu, thức ăn nhẹ, mời láng giềng
gặp nhau để quen biết nhau, xây dựng tình láng giềng như ở Việt nam có truyền thống « Bà con xa không bằng láng
giềng gần » .
Tháng năm – tiếng pháp viết là MAI - là theo lịch
grégorien . Theo lịch julien, thì đó là tháng ba . Tháng của lễ hội nhưng cử kiêng
tổ chức lễ cưới . Chữ Mai, tiếng la-tinh viết là MAIUS . Người la-mã tôn vinh Nữ
thần Maia .
Vì tháng năm – Mai - trở thành tháng của Marie
nên từ thời thượng cổ, người ta kiêng cử làm đám cưới, mà chỉ dành cho lễ
« rửa tội » và tổ chức thánh lễ Đức Mẹ Marie . Tới đầu thế kỷ XVIII,
Rome long trọng hóa tháng Năm là tháng của Đức Mẹ Marie, phổ biến ở Ý trước, tiếp
theo, ảnh hưởng ra khắp nơi, được Giáo hoàng Pie VII thừa nhận vào đầu thế kỷ
XIX . Ngày Lễ Mẹ vào thượng tuần tháng Năm, như ở các nước Âu châu ngoài nước
Pháp, còn hàm ý lễ « Xuân khai » (Xuân khai, Hạ trưởng, Thu thâu, Đông
tàng ) .
Về Ngày Lễ Mẹ
Ngày Lễ Mẹ, trong tiếng pháp, viết là Ngày Lễ
của những Bà Mẹ, nghĩa là không phải là
ngày lễ của tất cả bà mẹ trên thế giới ? Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 ( La Journée
Internationale de la Femme) là ngày của toàn thể phụ nữ nhưng những người xã hội
chủ nghĩa (socialistes) muốn thay thế bằng « Ngày Quốc tế của những người
Phụ nữ » (La Journée Internationale des Femmes) để ngụ ý phủ nhận giá trị phổ
quát của nhơn (nữ) quyền theo LHQ, mà nhằm nhấn mạnh ý nghĩa nhơn quyền theo
quan niệm mác-xít là những quyền xã hội của giai cấp nhơn dân lao động . Nhơn
quyền phổ quát là thứ nhơn quyền của riêng giai cấp tư sản !
Ở Hi-lạp cổ thời, người ta cử hành lễ Rhéa là
vị nữ thần Sanh đẻ và ở La-mã, nữ thần Matraliae, tiếng la-tinh Mater có nghĩa
là mẹ . Lễ mang tính tôn giáo . Ở Việt nam có lễ Mẹ Sanh, Mẹ Độ được cúng lễ
khi đứa bé đầy tháng và thôi nôi .
Nhưng Ngày Lễ Mẹ (của những Bà Mẹ) như ngày
nay ở Mỹ và nhiều nước Âu châu, trước đây, đó là « Ngày làm Mẹ » (Mothering
Day) khởi đầu ở Anh, rồi sang qua Mỹ . Trong Đệ I Thế chiến, lính mỹ du nhập
truyền thống tốt đẹp này vào Âu châu . Ở Pháp, Ngày Lễ Mẹ bắt đấu xuất hiện chánh
thức từ năm 1950 .
Cũng giống như ngày lễ khác nhau, cách cử hành
Ngày Lễ Mẹ cũng khác nhau theo địa phương . Ở nhiều nước Âu châu như Pháp, Ý, Bỉ,
tới ngày này, bà mẹ được chồng, con, cháu mời tới nhà hàng ăn bữa ăn gia đình
vui vẻ đoàn tụ và thêm nữa, tặng mẹ, bà bó bông đẹp, chúc mừng sức khỏe, tuổi
thọ .
Ở Pháp, ý nghĩ có « một ngày chánh thức
vinh danh các bà mẹ trong gia đình » đã được Hoàng Đế Napoléon đề cặp tới năm
1806 nhưng sau cùng trở thành ngày lễ thì không biết chính xác là ngày nào .
Tới năm 1906, Ngày Lễ Mẹ đầu tiên đưọc nói tới
. Ông Prosper Roche, sáng lập « Liên Hiệp Hữu nghị những Người Cha xứng đáng
trong Gia đình của Thị xã Artas » ở Isère (Đông-Nam của Pháp, gần biên giới Ý)
quyết định tưởng thưởng những bà mẹ xứng đáng trong gia đình, bằng một buổi lễ
hội trang trọng .
Nhưng vẫn phải đợi tới sau Đệ I Thế chiến, năm
1918, « ngày của những bà mẹ » lần đầu tiên mới được thiết lập . Sáng kiếng
do Thành phố Lyon đưa ra để tưởng nhớ và
tri ơn những bà mẹ, bà vợ có con em hoặc chồng đã hi sanh trong chiến tranh .
Tới năm 1920, một ngày lễ mẹ gia đình đông con
được thành lập và chánh phủ pháp hợp thức hóa năm 1929. Thống chế Pétain đề cao
những giá trị truyền thống « làm việc, gia đình, tổ quốc » và nhấn mạnh về
vai trò của những bà mẹ trong gia đình . Thế giói có được những anh hùng, những
bậc vĩ nhân cũng do những bà mẹ .
Sau Đệ II Thế chiến, Ngày Lễ Mẹ được Tổng thống
Vincent Auriol ban hành bằng Đạo luật ngày 24 tháng 5 năm 1950, qui định luôn
thể lệ cử hành ngày lễ, do Bộ Y tế và Dân số trách nhiệm, chi phí do ngân sách
của Bộ đài thọ, để chánh thức tôn vinh các bà mẹ nước Pháp vào ngày chủ nhựt của
tuần cuối tháng 5 hằng năm .
Từ năm 2004, Bộ Gia đình đặc trách Ngày Lễ Mẹ
. Nhưng cũng từ đây, Ngày Lễ Mẹ thật sự mang ý nghĩa thương mải đặc sệt . Thương
vụ của nhiều cửa hàng bán quà biếu cho Ngày Lễ Mẹ tăng 1/3 . Và ở Pháp có tới
81% gia đình cử hành lễ mẹ .
Theo kết quả điều tra của báo chí, trung bình,
người pháp chi tiêu 40€ cho quà biếu ngày lễ mẹ : dẩn đầu là bông 56, 2%,
dầu thơm, phấn sáp trang điểm chiếm 39, 4%, đi ăn nhà hàng 27, 2%, bánh kẹo 23,
4% và nữ trang 21, 9% . Sách vở, báo chí, âm nhạc DVD chỉ chiếm 1/5 những người
làm lễ mẹ . Vậy mà năm 2013, người pháp đã tiêu xài hết 75 triệu euros để mua bông
tặng mẹ, bà .
Ngày Lễ Mẹ là ngày đặc biệt dành riêng cho mẹ
nên quà biếu, bữa ăn, đều phải do con cái tự đảm trách mới có ý nghĩa nhưng nếu
có sự tham gia của người cha là một bất ngờ bổ sung cho ý nghĩa ngày lễ thêm tuyệt vời .
Việt nam và Đạo Hiếu
Trong văn hóa Việt Nam, ảnh hưởng nho giáo giữ một phần quan trọng . Chữ Hiếu viết theo hán tự gồm 2 phần : bộ lão trên, tử
dưới hàm ý « con cái thờ phượng ông bà hay cha mẹ già » .
Theo từ điển của Thiều Chửu, HIẾU là hết lòng
phụng dưởng cha mẹ hay là đạo lý phụng thờ cha mẹ .
Sách viết về Hiếu : « Kính những
người cha mẹ đã tôn trọng, yêu những người cha mẹ đã yêu, thờ cha mẹ lúc chết cũng
như lúc sống, ấy là hiếu đến rất mực vậy » .
Nhưng bất kỳ người Việt Nam bình thường nào không
theo Đạo Nho, trước đây, cũng đều thấm nhuần ý nghĩa Đạo Hiếu nhờ thuộc nằm lòng
bài hát gia huấn này :
« Công Cha như núi Thái sơn,
Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra .
Một
lờng thờ Mẹ, kính Cha
Cho
tròn chữ HIẾU mới là Đạo con »
Đến lúc Thiên chúa giáo tới, chẳng những không
có xung đột đẫm máu như ở Âu châu hay Mỹ châu dưới danh nghĩa « thánh chiến »,
trái lại, đó là một sự hội nhập nhuần nhuyễn làm cho nền văn hóa dân tộc thêm
phần phong phú . Đạo Hiếu được dạy tín đồ thiên chúa giáo không khác nội dung Đạo
Hiếu đã có ở Việt nam :
« …Tột cùng Thiện không gì bằng Có Hiếu,
tột cùng Ác không gì bằng Bất Hiếu. Đó là đạo làm người. Dù là ai trong tôn
giáo hay cuộc sống đời thường, từ kẻ cùng đinh trong xã hội tới người có quyền
lực cao nhất, trước tiên người ta phải LÀM NGƯỜI, tức là có Đạo Làm Người.
Không giữ Đạo Làm Người thì kẻ đó phải bị nguyền rủa.
Kinh thánh dạy : “ Mỗi người phải kính sợ cha
mẹ ” (Lv 19:3), “ Bất cứ người nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử. Nó đã
nguyền rủa cha mẹ, thì máu nó đổ xuống đầu nó ” (Lv 20:9), và “ Đáng nguyền rủa
thay kẻ khinh dễ cha mẹ ! ” (Đn 27:16) . Với người Công Giáo, nhà có người qua
đời được gọi là “ Nhà Hiếu ”. …Và Hiếu cũng là một đạo : Đạo Hiếu. Đạo là đường
ngay nẻo chính mà ai cũng phải bước theo suốt đời ! » (Trầm Thiên Thu, internet, 23/10/2013) .
Chỉ đến khi Hồ Chí Minh vâng lệnh Staline (*) và Mao Trạch-đông làm cải cách ruộng
đất giải phóng giai cấp nông dân, thì con cháu mới bắt đầu đấu tố cha mẹ, ông bà,
gọi cha mẹ, ông bà bằng thằng, bằng con, xưng hô mầy tao xỉ vả, hài công ơn
sanh đẻ, dưỡng dục thành tội ác bóc lột chúng nó, …
Từ đây, xã hội Việt Nam mới thật sự « giộng
đầu xuống đất, chỏng ngược cẳng lên trời ! » .
(*) Ho Chi Minh, du révolutionnaire à l’icône,
Pierre Brocheux, 2003, Paris : « Năm 1952, Hồ Chí Minh đi qua Moscou
yết kiến Staline, có cả Mao Trạch-đông có
mặt hôm ấy . Staline chỉ 2 cái ghế, bảo Hồ chí Minh : đây là ghế địa chủ, đây
là ghế nông dân, mời đồng chí chọn và ngồi vào .» . Về Bắc Việt, không thấy Hồ
Chí Minh thuật lại chuyện này và nhứt là
không nói ông đã chọn ghế nào . Nhưng Hồ Chí Minh ra lệnh chuẩn bị cải cách ruộng
đất và tổ chức đoàn cán bộ gởi ngay qua Tàu học tập kinh nghiệm ccrđ ở Tàu, đồng
thời xin Mao gởi cho 1 đoàn cố vần hùng hậu qua hướng dẫn chiến dịch ccrđ tại nông thôn » .
Nguyễn thị Cỏ May
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét