SỬA SAI BẰNG ... ĐÍNH CHÍNH: KỸ THUẬT LÀM LUẬT "MADE IN VIETNAM"

Minh Tâm

4-10-2014

“Trong quá trình kiểm tra phát hiện văn bản chỉ sai về căn cứ pháp lý được viện dẫn, thể thức, kỹ thuật trình bày còn nội dung của văn bản phù hợp với quy định của pháp luật, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp thì đính chính đối với những sai sót đó”.

Điều 30 của Nghị định 40/2010/NĐ-CP về kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật, quy định như vậy khi ban hành “văn bản đính chính”.

Tuy nhiên Bộ Công an thì cho mình quyền không bận tâm chuyện “hợp hiến”, “hợp pháp”.

Cấm cửa luật sư

Ngày 07-7-2014, Bộ Công an ban hành Thông tư 28/2014/TT-BCA về công tác điều tra hình sự trong Công an nhân dân. Giới luật sư cả nước phản đối điều 38 của Thông tư này, vì rất dễ bị điều tra viên và cơ quan điều tra lạm dụng để làm khó luật sư.

Đại diện Bộ Công an giải thích rằng: Điều 38 Thông tư 28 xuất phát từ quy định về nghĩa vụ của luật sư theo Điều 58 Bộ luật tố tụng hình sự và chỉ áp dụng đối với những luật sư có vi phạm trong quá trình tham gia điều tra.

Nhưng những luật sư thường xuyên tham gia tố tụng trong các vụ án, đặc biệt là án hình sự thì rất “sốc” với Điều 38 Thông tư số 28/2014/TT-BCA.

Điều 38, quy định: Khi phát hiện thấy người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý có hành vi cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra như cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, ngăn cản việc khai báo, tiết lộ bí mật, cung cấp tài liệu sai sự thật, khiếu nại, kiến nghị không có căn cứ hoặc có hành vi trái pháp luật khác thì điều tra viên tiến hành lập biên bản sự việc trên, có thể ghi âm, ghi hình hoặc tiến hành biện pháp khác nhằm thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra của họ.

Tùy theo mức độ vi phạm của người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý, điều tra viên báo cáo thủ trưởng hoặc phó thủ trưởng cơ quan điều tra ra quyết định thu hồi giấy chứng nhận người bào chữa, giấy chứng nhận người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc đề xuất biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.

Tai, mắt… luật sư

Thần thoại Trung Hoa có Thiên Lý Nhãn, Thuận Phong Nhĩ là 2 vị thần có mắt nhìn xa nghìn dặm, có tai nghe những âm thanh theo gió. Luật sư Việt Nam cũng buộc phải có mắt và tai như hai ông thần này.

Trước đây, Thông tư số 70/2011/TT-BCA ngày 10-10-2011 của Bộ công an quy định: Khi thực hiện thủ tục xin cấp giấy chứng nhận bào chữa, luật sư phải xuất trình “Giấy yêu cầu luật sư của người bị tạm giữ, bị can; giấy yêu cầu luật sư của người thân người bị tạm giữ, bị can (đối với trường hợp người bị tạm giữ, bị can đang bị tạm giam có giấy nhờ người thân liên hệ nhờ luật sư bào chữa)” – Trong khi họ đang bị cách ly, không thể tiếp xúc được với luật sư hay người thân….

Quy định này đã và đang khiến cho những người bị tam giữ, bị can đang bị tạm giam khó có thể thực hiện quyền được bào chữa của mình. Với quy định này đã làm mất quyền của người thân bị can trong việc nhờ luật sư bào chữa cho các bị can (người thân của họ).

Quy định này chưa được gỡ bỏ thì Bộ công an lại “âm thầm” cho ra đời Thông tư số 28/2014/TT-BCA (thông tư này không lấy ý kiến của Liên đoàn luật sư Việt Nam) gây cản trở quá trình hành nghề của luật sư.

Miệng nhà quan

Với những từ ngữ chung chung tại Điều 38 của Thông tư này như đã nêu ở trên “xúi giục khai báo gian dối”, “ngăn cản việc khai báo”, “khiếu nại, kiến nghị không có căn cứ”, “hành vi…khác”…, nếu cộng với ý thức kém, kém cái tâm của người tiến hành tố tụng thì người bào chữa (luật sư) không thể hành nghề, tham gia tố tụng trong giai đoạn điều tra được. Chính vì vậy, những luật sư đã và đang bị làm khó và các luật sư hiểu về thực trạng tố tụng hình sự mới có phản ứng quyết liệt đến như vậy.

Vấp sự phản ứng mạnh mẽ của giới luật sư trên các diễn đàn, ngày 17-8-2014, Bộ Công an đã tiếp thu những kiến nghị đó bằng việc ban hành Quyết định 4740/QĐ-BCA… đính chính Thông tư 28 để sửa đổi, bổ sung điều 38.

Theo đó, 

“tại Điều 38: - Tên điều: thay cụm từ “việc xử lý vi phạm đối với” bằng cụm từ “trường hợp phát hiện hành vi vi phạm của”. - Khoản 1: bỏ các cụm từ “cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra như:”, “ngăn cản việc khai báo, tiết lộ bí mật”, “có thể ghi âm, ghi hình hoặc tiến hành các biện pháp khác nhằm thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi cản trở, gây khó khăn cho hoạt động điều tra của họ”. 

Thay cụm từ “kiến nghị không có căn cứ hoặc có hành vi trái pháp luật khác” bằng cụm từ “tố cáo, khiếu kiện trái pháp luật hoặc tiết lộ bí mật điều tra”.

Cụ thể, khoản 1 Điều 38 sau khi đính chính, được thể hiện lại như sau:

“1. Khi phát hiện thấy người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự hoặc trợ giúp viên pháp lý có hành vi cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật, khiếu nại, tố cáo, khiếu kiện trái pháp luật hoặc tiết lộ bí mật điều tra thì Điều tra viên tiến hành lập biên bản sự việc trên”.

Rõ ràng, nội dung điều 38 không phù hợp từ lúc ban hành (bị dư luận phản ánh) nên mới được sửa đổi, bổ sung chứ không phải do sai sót kỹ thuật trình bày văn bản. Đáng lẽ ra, Bộ Công an phải ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 28 theo luật định chứ không phải quyết định hành chính để sửa đổi.

Dư luận tỏ ra nghi ngờ: Phải chăng Bộ Công an không biết luật? Hèn chi ở vụ án “Nhóm Bùi Hằng” xét xử vừa qua ở Cao Lãnh, công an Đồng Tháp đã bất chấp luật pháp để ngang nhiên bắt giữ tùy thích bất kỳ người dân nào muốn vào xem xét xử.

Không chỉ vậy, công an ở TP.HCM cũng “giăng lưới” để “hốt” công dân nào muốn về xem tòa xử “hai xe – ba hàng”…

Minh Tâm
Trí Nhân Media