NHÂN QUYỀN VÀ QUYỀN NỔI DẬY LẬT ĐỔ BẠO QUYỀN

Phan Văn Song
29-9-2013

Ngày nay, mọi cá nhơn trong xã hội đêù được hưởng những quyền lợi và những quyền lợi này được luật pháp bảo vệ. Nếu luật pháp không bảo vệ thì những quyền này sẽ không thể tồn tại. Nhưng trong truyền thống văn hóa, lại có những quyền mà phàm con người là được hưởng thụ như chính sở hữu của mình. Đó là những quyền tự nhiên . Những quyền này, là những quyền căn bản , nếu thiếu thì xã hội con người không thể vận hành được.  Thể chế dân chủ chỉ có giá trị trong những giới hạn của quyền tự nhiên  của con người.

Nhưng để quyền tự nhiên được bảo đảm cao, phải cần mối quan hệ với xã hội chánh trị, như sự tôn trọng luật pháp do xã hội chánh trị đặt ra. Thế là mối quan hệ ấy, mặc nhiên trở thành một thứ "Khế ước" giữa người dân và chánh quyền.

Từ đây, mỗi bên tự giác chấp nhận nhường một phần tự do tuyệt đối của mình vốn có từ trước, nhưng lại được bảo đảm là những quyền tự nhiên được thừa nhận và sự bảo đảm này không căn cứ trên quan hệ mạnh yếu. 

Khế ước quy định cho đôi bên những quyền lợi và những bổn phận tương quan với nhau.  Những cá nhơn bị bắt buộc phải tuân hành mệnh lệnh của chánh quyền, nhưng lại được chánh quyền bảo vệ trong đời sống, bảo vệ sự tự do, quyền tư hữu..  Còn chánh quyền, trong quan hệ hai chiều này, bắt buộc chỉ hành động nhằm bảo đảm những quyền tự nhiên. Và khi hành động như vậy, chánh quyền được dân chúng tôn trọng và bảo vệ. Sự tương quan hài hòa này là nền tảng ổn định xã hội. Nếu một bên không thi hành nghiêm túc bổn phận  của mình thì bên kia có quyền từ khước việc thi hành bổn phận của họ. 

Nếu chánh quyền trở thành hung bạo, độc đoán, thì người dân sẽ không còn nghĩa vụ phải tuân phục chánh quyền nữa.  Khế ước của hai bên vì thế sẽ lập tức bị hủy bỏ.  Dân chúng, trong trường hợp này, dĩ nhiên sẽ đùng trong thế đề kháng chống lại chánh quyền để tự bảo vệ mình. Chánh quyền không còn tư cách chánh quyền nữa. Sự chánh thống đã bị mất. Từ xưa nay, không có chánh quyền nào là chánh quyền tự nhiên, mà chánh quyền đêù do khế ước, tức là mối tương quan hai chiều ấy, mà thành hình. Dân chủ là vậy !

Locke khẳng định rằng một khi chánh quyền không thi hành bổn phận của mình thì  người dân có đầy đủ quyền hạn để từ khước thi hành  bổn phận của họ đối với chánh quyền ấy. Một dân tộc chịu áp bức, bạo ngược của nhà cầm quyền có quyền nổi dậy chống lại, lật đổ chế độ.

Quyền nổi dậy, chống lại áp bức của Nhà nước cho phép người dân cả quyền sát hại những người cầm quyền.

Locke còn nhấn mạnh rằng không nên hỏi người dân có quyền nổi dậy chống lại bạo quyền hay không, bởi vì chính bạo quyền đã vi phạm tinh thần khế ước mà hai bên đã chấp thuận tuân thủ.  Phản ứng của người dân đối với bạo quyền như vậy là hoàn toàn chánh đáng. Phản ứng này đã đưa vào hệ thống hóa quyền lực để trở thành một thứ quyền  bất khả nhượng, đó là quyền chống lại áp bức của nhà cầm quyền.

Việt Nam vì bị cai trị bởi một chế độ độc tài toàn trị nên người dân khó có cơ hội hành sử quyền nổi dậy chống áp bức. Tuy nhiên, ngày nay, ở Việt Nam  đang xuất hiện những cá nhơn, đoàn thể,  và cả những người cộng sản vì phản tỉnh về thân phận  của mình và quyền lợi  tối thượng của đất nước, dân tộc, công khai lên tiếng đòi hỏi nhà cầm quyền Hà nội phải thực thi ngay dân chủ và tôn trọng nhơn quyền. Không ít người đã bị  cầm tù với những  bản án nặng nề mà tội danh vẫn là " âm mưu chống  lại  nhà nước xã hội chủ nghĩa " . Thật hoàn toàn vô lý!

Bao nhiêu người khác đã chết oan ức trong tù, trong các trại giam? Trước thực trạng bi thảm như vậy, khó có thể im lặng để chế độ Cộng sản Hà nội tiếp tục kéo dài sự sống còn trên những quyền tự nhiên của con người bị thường xuyên vi phạm một cách thô bạo.

Trước giờ, Hà nội vẫn viện dẫn sự ổn định chánh trị là cần thiết  để phát triển kinh tế, như lý do chánh đáng để trù dập những người đòi hỏi nhơn quyền một cách ôn hòa. Ngày nay, chủ thuyết "dân chúng an ninh do quốc gia ổn định" hoàn toàn không  còn giá trị nữa. Trái lại, sự an ninh quốc gia phải  được  thiết lập  trên sự an ninh của toàn dân. Chính sự an ninh của toàn dân mới là điểm qui chiếu. Quan điểm mới  này đã làm thay đổi tiêu chuẩn chánh trị đối ngoại  của thế giới ngày nay, bởi nó không còn chấp nhận chủ quyền  quốc gia  như là chuẩn mực của bang giao quốc tế.

 Sự đề cao và bảo vệ an ninh người dân trước Nhà nước đem đến sự chấp nhận nguyên tắc sử dụng những biện pháp cưởng bách, kể cả việc can thiệp bằng quân sự. Bởi bảo đảm an ninh cho dân chúng chính là nhằm tăng cường sự ổn định  và nền an ninh quốc gia. Từ đó, sự an ninh của con người dần dần trở thành một thứ quyền cho các dân tộc tự quyết định vận mệnh của mình. (cf  Quốc tế bảo vệ nhơn dân Irak chống Saddam Hussein, nhơn Lybie chống độc tài Khaddafi hay Syrie chống Bachar El Assad…)

Sự chuyển mình của thế giới trong quan hệ nhơn quyền của người dân và chủ quyền của Nhà nước đang đem lại một bối cảnh rất thuận lợi cho công cuộc tranh đấu dân chủ và nhơn quyền ở Việt Nam.

Phong trào tranh đãu nhơn quyền ở Việt nam bắt đầu bằng các tôn giáo. Hai tôn giáo ái quốc ở miền nam là Cao đài và Phật giáo Hòa Hảo bị nhà cầm quyền Hà nội đàn áp ngay những ngày đầu mới vào tới miền nam. Họ có chánh sách phải tiêu diệt triệt để hai tôn giáo này trong một thời hạn nhứt định. Nhưng họ không thành công theo ý muốn. Sau cùng họ đã phải nhân nhượng " tha làm phúc". 

Chánh sách dập tắt mọi chống đối, mọi đòi hỏi nhơn quyền chẳng những không giảm mà còn gia tăng. Sự gia tăng dần dần làm bộc phát thêm nhiều cá nhân từ nhiều nguồn gốc khác nhau xuất hiện. Phía tôn giáo, có Phật giáo, Công giáo, Tin lành nhập cuộc.....Ở Hà nội, Huế, Đà lạt lần lượt xuất hiện những nhà trí thức được đào tạo từ nhà trường xã hội chủ nghĩa. Họ can đảm đứng lên thách thức với chế độ để đòi hỏi dân chủ và nhơn quyền. Họ thoạt đầu còn là những cá nhơn đơn lẻ. Trong gần đây đã thấy có một số người công khai  tuyên bố thành lập tổ chức tranh đấu cho dân chủ.

Với cộng sản, khi phản kháng, tranh đấu thành đoàn thể sẽ bị đàn áp, tiêu diệt ngay. Nếu không thể bắt giam hết tất cả những người tranh đấu hiện nay ở khắp nơi thì tốt hơn hết là chánh quyền cộng sản nên chọn thái độ khôn ngoan: thả ra về những người đang bị giam giữ từ trước đến nay và thừa nhận  nơi họ tư cách đối thoại.  Những thành phần nầy sẽ  thành hình một giải pháp dân chủ. Họ sẽ là những  lực lưọng đối lập trong một tinh thần hiến định, trong một thể chế phảp trị,  đồng thời họ  cũng sẽ là những lực lượng đối thoại  để một chánh quyền tương lai  cùng với họ giữ ổn định xã hội, cải thiện tình trạng tồi tệ của đất nước hiện nay. Dân chủ sẽ trở lại, nhơn quyền sẽ được tôn trọng, xã hội sẽ được ổn định, kinh tế và tổ chức xã hội sẽ được phát triển. 

Kết luận: 

Dân Chủ và Nhơn quyền hoàn toàn không ngăn cách, cô lập con người với nhau như người mac-xít lên án, mà trái lại, những quyền này ràng buộc thân ái con người với con người.

Trên ý nghĩa ấy, nhơn quyền thiết lập cho người dân một mô hình chánh trị rất đặc thù mà trọng tâm không nhằm Nhà nước, mà chính là "không gian con người".

Nhơn quyền kết hợp mọi người lại với nhau, tạo ra một "không gian gặp gỡ, trao đổi, thảo luận" để từ đó, xác định những qui luật sống chung và cũng từ đó, thành hình "tính chánh thống quốc gia" . Tuy nhiên không phải vì thế mà Nhà nước bị "phủ định", mà Nhà nước  trở về đúng với vị trí của mình là người đại diện nhơn dân thi hành luật pháp trong tinh thần thượng tôn luật pháp. Nhà nước phải được hiểu chỉ là một bộ phận của xã hội nên Nhà nước không thể tự cho mình là một toàn thể duy nhứt hay tuyệt đối.

Thời kỳ mà mối quan hệ chánh trị được thiết lập trên sự đồng hóa công dân với nhà nước không còn nữa. Ngày nay, nhơn quyền, dân chủ trở thành những giá trị toàn cầu, vượt trên những quyền lợi quốc gia. Cho nên chánh trị dân chủ phải được xây dựng trên nhơn quyền làm nền tảng; Thật vậy, bức thông điệp nhơn quyền 1789 khẳng định " Không có nhơn quyền thì một Nhà nước, dù là Nhà nước pháp trị (État de droit) đi nữa, có thể tồn tại, nhưng không thể có một chánh sách dân chủ và một xã hội dân chủ"

Phải chăng vì thế mà Vùng lên lật đổ bạo quyền để thiết lập cho đất nước một chế dân chủ là quyền tối thượng của nhơn dân?

Phan Văn Song
Trí Nhân Media