Hà Văn Thịnh
02-2-2013
“Kiểm điểm”, “rút kinh nghiệm” chẳng bao giờ là con đường tốt đẹp cho một dân tộc muốn chuyển mình, đi lên bằng tài năng và hiểu biết đích thực, đúng như sự đòi hỏi không khoan nhượng, của cuộc đời…
Đọc Danh sách 161 ngành đào tạo thạc sĩ vừa bị Bộ GD&ĐT
ra Quyết định Dừng tuyển sinh (VNN, 29.12.2012), không dám tin vào mắt mình:
Chuyện không phải động trời mà phải nói là long trời, lở đất bởi sai
phạm như thế, kéo dài như thế, hậu quả cho xã hội nhiều không kể xiết, mãi đến
bây giờ một phần sự thật mới được phanh phui…
Danh sách trên cho biết khá đầy đủ về năm được giao nhiệm vụ
(có quyền tuyển sinh), số lượng học viên và số lượng giảng viên cơ hữu
cùng ngành; số lượng PGS, GS, TSKH; giảng viên cơ hữu đúng chuyên ngành –
sau đây sẽ ghi là (0-0-0) - tức là cả 3 yêu cầu trên đều bằng không (0).Theo
Danh sách (DS) trên, ngành đào tạo Ths sớm nhất được mở từ năm 1987 (Hồi sức CC
và chống độc, Đại học Y HN 4-2-4), muộn nhất là 2011 (Quyền Con người 4-4-0),
Quản lý Giáo dục (6-0-0), Chính sách Công (6-2-1) thuộc Học viện KHXH; Kỹ thuật
Hàng không, ĐHBK – ĐHQG TP.HCM (0-0-0); Lý luận và Lịch sử sân khấu (0-0-0), Lý
luận, lịch sử và Phê bình Điện ảnh-Truyền hình (0-0-0), thuộc Đại học SK-ĐA HN…
Có thể nói không quá rằng 161 ngành học bị tạm dừng đào tạo
là 161 nỗi đau khó tìm ra ngôn ngữ để diễn tả thành lời. Nó đủ hình,
đủ dạng; nó vừa như là sự bi hài lại vừa như là sự báng bổ Nữ Thần Thông thái
Athéna; nó giống với sự đùa dai của sự thật trước bóng đêm u ám của sự dối lừa;
nó vừa là nguyên nhân lại vừa là hậu quả của tất cả những gì trì trệ, kém cỏi,
nhiễu nhương của nền giáo dục thời nay…
Thử đọc qua, ta sẽ thấy những điều khó hiểu đến tột cùng. Chẳng
hạn, ở phần trên, ta thấy là Bộ GD&ĐT đã cấp phép cho mở 3 ngành đào tạo
THS năm 2011 là Kỹ thuật Hàng không và 2 ngành SK-ĐA – cả ba đều có “cấu trúc”
0-0-0(!) Tại sao cả ba đều không thể lớn hơn KHÔNG mà vẫn cho phép mở, để đến nỗi
bây giờ bút ký chưa ráo mực đã phải dừng? Ai phải chịu trách nhiệm về chữ ký đó
và, dư luận có thể nghi ngờ về việc đã có mùi tiền trong việc chạy dự án mở
cao học hay không?
Bây giờ, từ thực tế cuộc sống về “Lời than vãn của bà
Athéna” (học theo cách đặt tên một bài báo của Bác Hồ -Lời than vãn của Bà
Trưng Trắc), rằng quản lý giáo dục kém, rằng đạo đức xã hội có nhiều suy thoái,
rằng học không đi đôi với hành, rằng 50% (hoặc hơn) sinh viên ra trường phải
đào tạo lại, rằng các công trình xây dựng chưa nghiệm thu đã hỏng…; chúng ta thử
tìm xem những yếu kém và xa xót ấy, chương trình đào tạo cao học “đóng góp” cho
xã hội thế nào?
Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia TP HCM (2, số TT
trong DS), mặc dù có cơ cấu giảng viên 5-1-0 nhưng đã và đang đào tạo 125 ThS Hồ
Chí Minh Học từ cách đây… 10 năm (2002). Khoa Quản trị Kinh doanh
ĐHQG HN (17), cơ cấu 10-2-0, đã, đang đào tạo 1.148 vị ThS QTKD từ…
năm… 1995(!)? Đại học Bách khoa ĐHQG TP HCM, mở ngành Công nghệ và Quản lý
Xây dựng (29), cơ cấu là 7-0-2, đào tạo 253 học viên. Viện Đảm bảo Chất lượng
Giáo dục, ĐHQG HN (158), mở ngành Đo lường và Đánh giá Giáo dục, đào tạo
127 học viên từ 2005, với cơ cấu là 1-1-1. Đại học SP TP HCM, mở ngành Đại
số và Lý thuyết số (127), đào tạo 87 học viên, cơ cấu giảng viên là 0-0-0.
Đại học SP Huế, mở ngành Quản lý Giáo dục (112), cơ cấu 2-1-0, đào tạo
168 ThS. Đại học KT QD, mở ngành Quản lý Kinh tế (82), đào tạo 244 học
viên, cơ cấu là 9-4-0. Đại học KH&XHNV – ĐHQG TP HCM, mở ngành Văn hóa
học (78), đào tạo 175 THS Văn hóa, với cơ cấu 6-2-0… v.v và v.v…
Những ai quan tâm đến chương trình đào tạo cao học đều có
trình độ nên thiết nghĩ, không cần thiết phải phân tích, mổ xẻ sâu các ví dụ
nêu trên bởi ai cũng biết rằng giảng viên chuyên ngành Hồ Chí Minh học, Văn
hóa học,Quản lý Giáo dục là… KHÔNG thì làm sao có thể đào tạo ra
những ThS CÓ chất lượng về những ngành khoa học đóng vai trò rường cột của tư
tưởng, văn hóa, quản lý giáo dục?...
Nói “hậu quả nghiêm trọng” vẫn là chưa đủ
Không thể tính hết về số, về lượng của những sai lầm trong
đào tạo ThS nói riêng, trong nền giáo dục, xã hội, đất nước nói chung. Lý do
cũng giản dị: Sai về bán buôn, đầu tư có thể tính ra lỗ, lãi chỉ sau một chuyến
“ăn” hàng; còn cái sai về giáo dục thì hậu quả sau 5 hay 10 năm vẫn chỉ là số
ít, vì nó còn kéo dài hệ lụy cả trăm năm!
Những ThS của 20-30 năm trước, giờ đây trong số họ có không
ít người là TS, PGS, GS. Không phủ nhận khả năng vươn lên của một số rất nhỏ
tài năng bị bó buộc bởi hoàn cảnh, còn đa số vẫn trượt dài trên con đườngdởm
chính chủ hóa. Bên cạnh đó, hàng ngàn người đã trở thành lãnh đạo, ít thì PGĐ sở,
Phó CT huyện, nhiều thì… không đếm xuể.
Về mặt đạo đức học đường thì cái lỗ đen của thảm họa
thật khó lường. Điều rất đáng nói là suốt thời gian dài,các thầy (Bộ
GD&ĐT, trường đại học, các học viện, thầy cô giáo) cứ lên lớp giảng bài,
tha hồ bàn về đạo đức, cái trung thực của sự học, các bổn phận làm người nhưng, TẤT
CẢ sinh viên, học viên đều biết rằng đó là những điều không giống với sự
thật (!) Làm sao việc đào tạo thạc sĩ – một trong những tiêu chuẩn đáng trọng của
khoa học, cấp độ thứ nhất của học vấn cao sang lại bị làm dối, vay mượn, giả vờ
như thế, thử hỏi rằng có thể thuyết phục được ai? Thầy có quyền tráo trở trước
sự thật một, trò “được phép” dối trá gấp 5, gấp 10 là “nguyên tắc” của cái lẽ
đương nhiên. Khoa học bị biến thành trò hề của cuộc đời, thành nụ cười xót xa của
kiến thức, thành bài học tàn nhẫn của đạo đức, làm sao xã hội, học vấn, văn
hóa, tư tưởng, nếp nghĩ không rách nát, không tả tơi?
Một nhà hiền triết có nói rằng một khi các đấng “thần linh”
của học vấn tha hóa, tức trí thức tham tiền, quân nhân sợ chết thì sự băng
hoại đạo đức là điều không thể nào tránh khỏi. Đào tạo ThS, TS dởm, suy cho đến
tận cùng thì cũng chỉ vì tất cả đều nhảy múa xung quanh đồng tiền mà thôi. Người
viết bài này đã được nghe không dưới một lần lãnh đạo các trường đại học nói rằng
“sống được” là nhờ tại chức, cao học chứ chính quy – “may lắm khỏi lỗ chứ ăn nhằm
gì”. Quả thật, tuyển sinh viên vào 2.000, trong đó có đến gần 1.000 thuộc diện
chính sách, nhà trường phải miễn, giảm học phí thì đúng là ăn không thể nên,
làm không thể ra. Nhưng, đào tạo cao học là “đắt xắt ra miếng” – không có chuyện
miễn giảm, phần lớn là cán bộ đi học đều có chức quyền (hoặc sắp có chức quyền
cao hơn), nghĩa là khả năng chi trả, “đầu tư” vô cùng lớn; các thầy cô tha hồ
được nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa, ôi chao là chuyện của cái sự đời,
có ngàn vạn biến thiên của CAO HỌC thời nay. Có thể có rất nhiều lý do nữa
nhưng người viết bài này khẳng định rằng: Tôi đã học xong chương trình cao học,
đủ tất cả mọi điều kiện nhưng không bảo vệ luận văn tốt nghiệp bởi vì đau
đớn quá – có không ít “bạn cùng lớp”, sinh viên tại chức ngày xưa, tôi dạy,
cùng nhau trở thành sang trọng, trong khi tôi biết rõ kiến thức của họ vẫn
‘thông minh như thuở nào”(!)
Như thế, đào tạo cao học trở thành ngành kinh
doanh siêu lợi nhuận với vô vàn cái “lợi” theo nghĩa đen trần trụi nhất
của khái niệm đong, đếm. Nơi đào tạo tha hồ thu học phí, ăn chia; thầy cô
giáo liên hoan và nhận phong bì, quà biếu mệt nghỉ; học viên lo kiếm tiền đủ mọi
cách sao cho đầu tư sinh ra bằng khá, bằng giỏi mà lại phải học ít nhất; sau
đó, có cái bằng ThS rồi sẽ được bổ nhiệm chức vụ, tiền bạc lại như nước lũ tràn
về... Chỗ nào cũng thấy tiền và, dẫu tiền bạc không có mùi nhưng các loại bằng
cấp thì có đủ thứ mùi không thể nào chịu nổi. Không ai không biết điều đó;
nhưng, tại sao người ta cứ mặc nhiên coi đó như chuyện bình thường, đến mức, nếu
mở cao học mà ‘đầu vào’ ít, sẽ bị coi là kém khôn ngoan như “chấm thi chặt
quá”, “chương trình nặng quá”, “học phí đắt quá”... Tuyệt nhiên không hề thấy
ai nói rằng học khó, ít người tài, thực sự mới đúng là cái đáng giá làm nên hai
chữ sự học. Thử ngẫm mà xem: Có đất nước nào, thời nào như ở ta: Học đại học
tại chức, hay tốt nghiệp chính quy, xin không được việc đều... “rủ nhau” trở
thành ThS, TS…(!?)
Danh sách tạm dừng tuyển sinh đào tạo cao học chỉ mới cho dư
luận biết phần nổi của tảng băng từ mù từ những con số khó biện minh, nhưng, rất
cần nhấn mạnh rằng còn có vô khối những điều đáng buồn khác nằm sau chúng, hay
đang bị khuất lấp từ chúng. Chẳng hạn, Các chương trình đào tạo có hàng chục
năm “phát triển” nhưng tại sao đến tận bây giờ, giảng viên cơ hữu (TS) bắt buộc
phải có, cũng chỉ một vài người? Phải chăng cái tâm lý chây ỳ, để lâu hóa bùn
đã nhiễm nặng vào “máu thịt” của nền giáo dục nước ta?
Việc thiếu giảng viên cơ hữu tất yếu sẽ đưa đến chuyện mời
giảng viên thỉnh giảng. Cái “sự tích” mời nhau vòng quanh thì không ai là không
biết. Mời để “tạo điều kiện” thuận lợi cho học viên và cho cả… thầy, cô. Các thầy
cô đang ngấp nghé PGS luôn “quan tâm” mời GS có tên trong Hội đồng phong học
hàm; thành thử, mỗi môn học 30 tiết, dạy vài buổi, mỗi buổi 2-3 tiết cho có là
chuyện thường ngày. Đó là chưa nói chuyện, các môn học chỉ mới về tên gọi chứ nội
dung thì hầu hết, 70-80% trùng với chương trình cũng thầy ấy, cô ấy, dạy khi
còn học đại học(!) Thử nhìn vào Danh sách Tạm dừng sẽ thấy: Từ Hà Nội đến Huế,
TP HCM; đâu đâu cũng mở ngành Quản lý Giáo dục nhưng thực chất, chỉ có 2 giảng
viên cơ hữu (TS) công tác ở Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và 1 ở Viện Đảm bảo
CLGD-ĐHQG HN mà thôi. 3 giảng viên đó tha hồ dạy cho học viên cao học cả nước về…
nghệ thuật… quản lý!
Một câu hỏi nữa cũng cần đặt ra là số tiền “khủng” mà
các chương trình đào tạo cao học thu về được “ăn chia”, phân bổ như thế nào? Ví
dụ, lớp Cao học ngành Văn do Đại học Đ. vừa mới mở, tuyển sinh 30 học viên (có
tin cho biết mới vào nhập học thêm 5 học viên nữa); học phí và các chi phí
“khác” trong 2-3 năm học hàng chục triệu/người. Trong buổi họp lớp đầu tiên,
các học viên được thông báo, “theo kinh nghiệm từ nhiều khóa trước”, tổng các
khoản chi cho đến khi lấy được bằng ThS là từ 60-70 triệu đồng(!?); trong khi
chi phí đào tạo không thể lớn hơn con số 300 triệu đồng(! Có nghĩa là chỉ một lớp
cao học thôi, nhà trường, các thầy cô giáo đã thu được lợi nhuận… vài trăm %(!)
Điều này giải thích vì sao bất chấp mọi rào cản, quy chế, các trường đại học, học
viện lại coi đào tạo cao học như “lẽ sống” của chính mình. Chắc hẳn, nếu Marx sống
lại, ông cũng phải bất lực trong việc lý giải siêu lợi nhuận của CNTB tại sao
có thể thua xa chính nó thời kinh tế thị trường theo định hướng XHCN… Chỉ tính
sơ sơ vậy, sẽ hiểu ngay rằng lâu nay trường trường cao học, người người thạc
sĩ; bất chấp văn hóa lung lay, đạo đức xuống cấp, giáo dục lạc hậu, phản khoa học;
còn xã hội thì biến đổi khôn lường…
Theo Thông báo của Quyết định Tạm dừng Tuyển sinh ThS,
đến 31.12.2014, nếu các cơ sở đào tạo không đáp ứng hay đáp ứng được các yêu cầu
đặt ra, Bộ GD&ĐT sẽ có công bố chính thức và, cũng theo Quyết định trên, những
ngành học đã “LỠ” tuyển sinh, vẫn được tiếp tục đào tạo(?) Nói như thế thì dư
luận phải hỏi rằng, cách chém nhưng không cho đứt ấy liệu có phải là giải pháp
đúng bởi sai phạm cách gì cũng có “lối thoát”, trầm trọng đến khủng khiếp vẫn
có “đường ra”? “Kiểm điểm”, “rút kinh nghiệm” chẳng bao giờ là con đường tốt đẹp
cho một dân tộc muốn chuyển mình, đi lên bằng tài năng và hiểu biết đích thực,
đúng như sự đòi hỏi không khoan nhượng, của cuộc đời…
Huế, 2.2.2013.
Hà Văn Thịnh
Than oi !!! VN va cac ten chua hoc xong tieu hoc chi dao ca nuoc tu 1945 den nay !
Trả lờiXóa