LIỆU LÀO CÓ TRỞ THÀNH MỘT CHƯ HẦU CỦA TRUNG QUỐC ?

Minh Anh

04-1-2013

Nhiều người dân Lào không hài lòng với sự hiện diện ngày càng nhiều của Trung Quốc, đã khiếu nại rằng đất nước của họ đang dần trở thành một tỉnh, hay nói cách khác, là một nước "chư hầu" của Trung Quốc.

Chính phủ Lào đã phê duyệt dự án xây dựng tuyến đường sắt dài 470km nối liền miền Bắc nước này tới tỉnh Vân Nam Trung Quốc, bất chấp những cảnh báo của các chuyên gia kinh tế quốc tế về cái giá mà nước này sẽ phải trả.

Wang Quan, một ông chủ khách sạn người Trung Quốc tại một thị trấn ở vùng núi nhiệt đới miền Bắc nước Lào, đang chờ đợi khoảng 20.000 công nhân Trung Quốc đầu tiên sẽ đến đây sớm để bắt đầu xây dựng một tuyến đường sắt mới.

Các tuyến đường sắt do Trung Quốc tài trợ cho Lào khá dài và “ngoằn nghoèo”, thông qua hàng chục đường hầm, cầu, mà mục đích cuối cùng của nó là liên kết miền nam Trung Quốc với Bangkok, Thái Lan và sau đó là Vịnh Bengal ở Myanmar, mở rộng đáng kể khu vực thương mại hiện đã rất lớn của Trung Quốc với Đông Nam Á.

Bản đồ hiển thị tuyến đường sắt nối giữa Vân Nam, Trung Quốc và Viên Chăn, Lào dài 420km, dự kiến tiêu tốn của Lào 7 tỷ USD và vô số những vấn đề phát sinh đối với đất nước và con người nước này

Dự án xây dựng đường sắt này vấp phải một số cảnh báo nghiêm khắc từ các tổ chức phát triển quốc tế, tuy nhiên, các chuyên gia vẫn mong đợi nó sớm hoàn thành. Trung Quốc hiện rất coi trọng dự án này bởi nó nằm trong chiến lược kéo Đông Nam Á lại gần của nước này, cung cấp cho Bắc Kinh một con đường để vận chuyển dầu từ Trung Đông.

Các mắt xích quan trọng của đường ray này sẽ chạy qua tỉnh Oudom Xai, nằm giữa Côn Minh, thủ phủ tỉnh Vân Nam, Trung Quốc và thủ đô Viên Chăn, Lào. “Trung Quốc muốn có một đường sắt cao tốc từ Côn Minh đến Viên Chăn”, George Yeo, một cựu Bộ trưởng Ngoại giao của Singapore cho biết trong một bài phát biểu gần đây tại Câu lạc bộ Kinh doanh ASEAN ở Bangkok.

Ông Yeo, Chủ tịch của hãng Kerry Logistics Network, một công ty vận chuyển hàng hóa chính của Châu Á, được xem là một trong những chuyên gia thông tin tốt nhất về việc mở rộng các tuyến đường thương mại Châu Á mới. “Mục tiêu lớn là Bangkok”, ông nói, “Đó là một thị trường khổng lồ, rất nhiều cơ hội. Từ Bangkok tới Dawei ở Myanmar – con đường cho phép Trung Quốc vượt qua eo biển Malacca”, một điểm đầy tiềm năng giữa Ấn Độ Dương và bờ biển phía đông của Trung Quốc.

Nhưng chưa hẳn Trung Quốc đã thực sự quan tâm tới việc chia sẻ lợi ích từ tuyến đường sắt này. Các nhà phân tích kinh tế quốc tế cho rằng hầu hết các lợi ích sẽ “chảy” về Trung Quốc, trong khi hầu hết các chi phí sẽ do nước chủ nhà gánh chịu. Dự án đường sắt dài 420km, trị giá 7 tỷ USD, gần bằng GDP 8 tỷ USD của Lào. Lào sẽ vay hầu hết số tiền này từ Trung Quốc.

Giữa tháng 11/2012, khi Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tới thăm Viên Chăn nhân dịp Hội nghị thượng đỉnh các lãnh đạo Á Âu, ông đã dự định tham dự lễ động thổ cho tuyến đường sắt này. Tuy nhiên cuối cùng buổi lễ đã không diễn ra.

Đánh giá của một chuyên gia tư vấn của Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc về tuyến đường sắt cho biết các điều khoản ràng buộc của Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (China Eximbank) đưa ra sẽ trở thành gánh nặng và gây nguy hiểm đến sự ổn định kinh tế vĩ mô của Lào. Đồng thời, việc xây dựng đường sắt thông qua Bắc Lào sẽ lần lượt biến các nông thôn ở nước này thành bãi chứa chất thải. 

"Lào sẽ vấp phải “một sai lầm đắt giá” nếu các điều khoản này được ký kết. Lào sẽ phải dùng các tài nguyên thiên nhiên, các khoáng chất quý như kali và đồng để làm tài sản thế chấp cho khoản vay khổng lồ của mình", tờ The New York Times bình luận.

Hình ảnh khu phức hợp siêu thị và khách sạn Shengchang do Trung Quốc đầu tư tại thị trấn vùng cao Muang Xai,
 tỉnh Oudom Xai, Lào.

Các nhà tài trợ quốc tế khác cũng lặp lại cảnh báo này gửi đến Lào. Các đối tác, bao gồm Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB) cũng như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đã bày tỏ mối quan tâm và đưa ra lời cảnh báo “phải rất cẩn thận” tới Chính phủ Lào.

Tuy nhiên, Quốc hội nước này đã phê duyệt dự án như là một phần của thỏa thuận đường sắt xuyên Châu Á đã được 20 quốc gia Châu Á ký năm 2006. Dự án được thúc đẩy mạnh mẽ bởi sự ủng hộ của Phó thủ tướng Somsavat Lengsavad, người có xu hướng thân Trung Quốc.

Đầu tư thương mại Trung Quốc bùng nổ tại khu vực Đông Nam Á đã đạt mức 370 tỷ USD trong năm 2011, gấp đôi đầu tư từ phía Mỹ. Đến năm 2015, khi các nước Đông Nam Á hoàn thiện cộng đồng kinh tế, Trung Quốc dự tính đầu tư thương mại tới khu vực này khoảng 500 tỷ USD.

Yolanda Fernandez Lommen, Chuyên gia kinh tế trưởng của ADB tại Bắc Kinh, cho biết ngay cả khi Trung Quốc xuất khẩu rất nhiều loại hàng hóa tới khu vực này thì họ sẽ vẫn phải nhập khẩu các loại tài nguyên thiên nhiên và hàng hóa trung gian cho guồng máy xuất khẩu từ chính ASEAN.

Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản là những đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, nhưng ASEAN là khu vực “địa chiến lược và kinh tế quan trọng nhất” đối với nước này với quan điểm đầu tư và đối tác thương mại ngày càng trở nên quan trọng.

Lào sẽ cung cấp một bệ phóng hoàn hảo cho bước tiến tham vọng của Trung Quốc trong khu vực. Trung Quốc đã đổ khoản đầu tư mới vào Viên Chăn, trong đó có hàng chục biệt thự sang trọng được xây dựng dọc sông Mekong để các nhà lãnh đạo Châu Á và Châu Âu tới tham dự cuộc họp thưởng đỉnh hồi tháng 11.

Một hội trường mới lạ cho hội nghị cũng được xây dựng, là một phần của khu phức hợp Viên Chăn – New World do Trung Quốc đầu tư, trang trí cho một bộ mặt mới thế kỷ 21 vốn khá tồi tàn của Lào. Ở Luang Prabang, một điểm du lịch nổi tiếng, nơi tuyến đường sắt chạy qua, Trung Quốc đã xây dựng các bệnh viện, nâng cấp sân bay.

Theo tờ The New York Times, rất nhiều người dân Lào không hài lòng với sự hiện diện ngày càng nhiều của Trung Quốc, đã khiếu nại rằng đất nước của họ đang dần trở thành một tỉnh, hay nói cách khác, là một nước "chư hầu" của Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã đến thăm Lào vào hồi tháng Bảy, chuyến thăm đầu tiên của một nhà ngoại giao hàng đầu Hoa Kỳ tới đây từ những năm 1950 như là một động thái trong nỗ lực của chính quyền Obama nhằm tăng cường mạnh mẽ quan hệ kinh tế và quân sự tại khu vực Đông Nam Á nhằm đối trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, hiện nay, hiệu quả của chuyến thăm vẫn chưa thể hiện một cách rõ rệt tại đất nước Triệu voi.

Một nhà ngoại giao nước ngoài đã nói rằng Viên Chăn và Bắc Kinh sẽ tìm thấy cách để đưa lên bàn giấy những vướng mắc tài chính của họ. “Trung Quốc luôn có cách của họ”, ông nói.

Tại Oudom Xai, các doanh nhân người Trung Quốc đã thành lập một trường học bằng tiếng Trung Quốc có 400 học sinh và 28 giáo viên, tất cả chi phí được trả bởi Chính phủ Trung Quốc. Ông Wang, chủ một khách sạn tại đây bày tỏ sự tin tưởng dự án đường ray xe lửa sẽ bắt đầu trong vài tuần tới. Người Lào tại đây đã cho dân nhập cư Trung Quốc thuê khoảng một nửa diện tích đất nông nghiệp xung quanh thị trấn, ông Wang cho biết.

“Bạn có thể thuê đất trong nhiều năm nếu bạn có tiền”, ông Wang nói, “Người dân ở đây nhận tiền, không quan tâm người thuê là ai”.

Infonet