Xin đề cập chân lý ấy trong bối cảnh toàn dân Việt Nam đang cùng thế
giới tiến bộ đấu tranh chống những bước leo thang nguy hiểm của bọn xâm lược
Trung Quốc, chính thức dùng “hộ chiếu lưỡi bò” để ngang ngược thông
báo như trêu tức cho cả thế giới biết Biển Đông chỉ là ao nhà của chúng, chúng
sẽ kiểm soát, khám xét tất cả những ai đi qua.
Riêng Việt Nam vốn “sừng sững
bên bờ biển Đông” thì sẽ thành một nước không có biển, muốn có biển phải
thành một quận huyện của Trung Hoa.
Trong mối căm giận ngút trời thấy
Tổ quốc bị khinh thường, lịch sử 4 nghìn năm oai hùng bị nhạo báng, nhân dân có
nguy cơ trở thành những vong quốc nô kiểu mới, giới trí thức tiến bộ không thể
ngồi yên.
Nếu xã hội Việt Nam chỉ là một xã
hội bình thường như bao xã hội khác, thậm chí cứ khổ sở như một xã hội nô lệ
chính thức (như hồi thuộc Pháp) thì nhân dân đã có những cuộc biểu tình hàng vạn
người như thời Phan Châu Trinh để bộc lộ quyết tâm bảo vệ đất nước. Khốn nỗi xã
hội ta lại là một xã hội ưu việt, hạnh phúc nhất nhì thế giới, nên đành khoanh
tay ngồi nhìn để “đảng và nhà nước lo”, xuống đường thì “chưa mất nước
đã mất mạng” vì những tội trốn thuế hay lợi dụng dân chủ tự do. Tự biểu
tình một mình trong nhà còn vô khám huống chi xuống đường “cản trở giao
thông”?
Vậy thôi thì hãy làm điều tối thiểu
là ra một bản Tuyên bố để lấy chữ ký rộng rãi phản đối cái“hộ chiếu lưỡi bò” vậy,
dẫu biết rằng theo luật của đảng thì làm thế cũng là phạm pháp (không được ký
kiến nghị tập thể, không được tụ họp quá 5 người!). Âu thế cũng là một chút dấn
thân vượt rào khi chưa xin phép, giữa kỷ nguyên “ra ngõ gặp anh hùng”. Ra
tuyên bố là một đòi hỏi khách quan.
Nhưng điều tối thiểu này đâu có
đơn giản? Dù không phải người soạn thảo “văn bản Tuyên bố”tôi cũng hình
dung ra nỗi khổ tâm của những người soạn thảo. Muốn chống xâm lược ắt phải có sức
mạnh quốc gia trong đó có quyết tâm của Nhà nước, của quân đội. Rất dễ hiểu là
bản dự thảo (đăng trên trang Người lót gạch) đã có câu “Chúng tôi cùng
nhân dân cả nước sát cánh với Nhà nước…”, nhưng lập tức xuất hiện những nhận
xét không thể bỏ qua: nhà nước có chống Tàu xâm lược đâu mà đòi “sát cánh”? Sát
cánh để cùng chống xâm lược bằng cách ôm hôn, để cùng tự trói chân trói tay bằng
16 chữ vàng-4 tốt, để cùng hứa với quân xâm lược ngăn cấm biểu tình ư, để cùng
tự nguyện hạ tầm quốc gia để giao du với một tỉnh miền núi Quảng Tây, cùng nâng
hai tay kính cẩn, cùng phấn chấn múa ca mừng tình hữu nghị “chưa bao giờ tốt
như bây giờ” ư, cùng nhắm tịt mắt để ru ngủ nhau “tình hình biển Đông
không có gì mới”, cùng nhẫn tâm đục bỏ những dòng chống xâm lược của ông cha ra
khỏi những văn bia lịch sử…ư?
Thế là, trong văn bản chính thức
buộc lòng phải sửa mấy dòng “sát cánh” ấy. Thực ra chữ “sát cánh” cũng
tốt thôi, nếu sửa là “Nhà nước phải sát cánh cùng nhân dân”, (dân biểu
tình thì nhà nước phải sát cánh ủng hộ) nhưng nói thế e mắc tội lớn. Ban soạn
thảo phải trần tình với bạn bè rằng “văn bản phải thật mềm mới ra đời được”,
phải chấp nhận nhiều điều chưa như ý để “tập trung vào kẻ thù chính”. Tôi
biết anh em mình nói vậy để tự trấn an và thuyết phục mọi người còn nông nổi
thôi, chứ giữa “ngoại xâm” và “nội xâm” (nội xâm kẻ xâm lược
ở bên trong tức kẻ bán nước) thì đâu là kẻ thù chính, giữa quân địch bên ngoài
với kẻ mở cổng thành thì đâu là kẻ thù chính? Cũng ví như trong nhà có kẻ đã bí
mật đem “dâng” thì thằng hàng xóm đểu giả đâu cần phải “cướp” nữa,
cứ hòa bình hữu nghị như không, một ngày như mọi ngày, diễn biến như vậy thì ai
là kẻ chính đây? “Ngoại thù” tám lạng thì “nội thù” cũng dư nửa cân,
e sợ nội thù thì làm sao giữ nước?
Sau mấy ngày cân nhắc, qua sự thể
hiện trên các trang mạng, tôi hiểu sự thể đã hình thành một kiểu ứng xử đa dạng,
pha trộn: Văn bản chính chỉ tập trung vào kẻ ngoại xâm, tránh kẻ nội xâm, nhưng
bên cạnh đó, không biết hữu ý hay vô tình, đã có nhiều hình thức bổ sung, hỗ trợ,
vạch rõ tính “khả nghi” và biểu hiện “đóng kịch vụng về” bị
lòi mặt chuột của nhà nước đối với quyết tâm giữ chủ quyền, và yêu cầu nhà nước
(nếu còn yêu nước) phải cho dân biểu tình, phải khuyến khích dân biểu tình giữ
nước, ít nhất thì “dân tộc anh hùng” cũng cố theo cho bằng anh loàng
xoàng Philippine… Chẳng lẽ mỗi thể chế lại có một kiểu yêu nước khác?
Điều vui là nhiều người đã hưởng ứng
ký tên vào bản Tuyên bố. Nhưng điều mừng không kém là cũng có nhiều ý kiến phát
hiện chỗ còn trống trong văn bản này, đã bằng cách này cách khác điền vào chỗ
khuyết mà bản Tuyên bố đã, vô tình hay hữu ý, chừa ra. Một sự đa dạng đã hình
thành, có chủ động hay không chưa biết, nhưng cuộc sống vốn cứ đa dạng như thế. Nếu
cùng hướng thượng ắt sẽ gặp nhau. Kẻ trước người sau, kẻ mềm người cứng, kẻ
tung người hứng, chỗ này số ít, chỗ kia số đông, không hẹn cũng gặp. Còn lũ người
chỉ “hướng hạ” thì dù cùng hội cùng thuyền một thuở rồi cũng tìm cách
này cách khác chơi xỏ nhau thôi.
Xã hội vốn đa dạng, huống chi một
xã hội thoát thân từ mấy cuộc tương tàn, từ một lý thuyết phân ly, từ những chỗ
đứng khác xa nhau về độ an toàn và tai họa? Đa dạng trong ứng xử chẳng những là
tất yếu phải thừa nhận mà còn là nhu cầu, là phương pháp tốt nhất để chuyển một
xã hội đang yếu kém toàn diện thành một xã hội “công bằng-dân chủ-văn
minh” đúng nghĩa (đúng nghĩa là theo nghĩa chung của nhân loại chứ không lọc
qua khe ngắm của một chủ nghĩa hay một đảng chuyên quyền). Muốn chuyển biến “hướng
thượng” một cách hòa bình ắt phải tôn trọng phương pháp “bắc cầu”. Trên cây
cầu một chiều hướng thượng, từ độc tài toàn trị tiến sang thế giới dân chủ pháp
quyền thì nhịp cầu nào cũng cần thiết, người trước người sau, miễn là cùng nhau
tẩy chay bọn đi ngược chiều hay ngồi lỳ nghẽn lối.
Lâu nay tôi thường nhớ đến câu
thơ Nguyễn Duy (1988):
Cái tốt nhiều hơn sao cái xấu mạnh
hơn
Những người tốt đang cần liên hiệp lại!
Những người tốt đang cần liên hiệp lại!
TỐT là hướng thượng, TỐT “nhiều” nhưng
chưa “mạnh” do còn phân tán, lệch pha, chưa gặp được nhau, vì những kẻ “hướng
hạ” muốn phá, quyết phá tan sự “liên hiệp lại”.
Bản thân giữa những người tốt
cũng có những trở ngại, những độ chênh, nhưng trở ngại lớn nhất là sự bảo thủ
và nghi kỵ, giữa một môi trường không thiếu những giả danh và ý xấu. Nhưng sự bổ
sung cho nhau rất tự nhiên trong cuộc ký “Tuyên bố chung” phản đối “hộ
chiếu lưỡi bò” này là một ví dụ khích lệ.
Phải chăng điều thiện cũng
nên có nhiều dạng ứng xử nặng nhẹ khác nhau, mỗi dạng có công chúng riêng, thậm
chí cũng “phê và tự phê” công khai (xin đừng cười) cho cái thiện càng
thêm mạnh, không coi đó là mâu thuẫn. Có lẽ nên cảm ơn kẻ đã gây cho đất nước
ta tình trạng lâm nguy, khiến những người Việt Nam đang rất khác nhau bỗng cùng
tỉnh ra và gần nhau lại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét