Bảo Anh chuyển ngữ
29/12/2012
Hình bên: Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (giữa) mỉm cười khi ông đi phía sau Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (trái) và Chủ tịch Trương Tấn Sang (phải) hướng về phía lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trước khi diễn ra phiên họp Quốc hội ngày 22 tháng 10, năm 2012. Ảnh: HOANG DINH NAM / AFP / GETTY
Ví dụ, Quan Làm Báo cáo buộc
rằng cô con gái 34 tuổi của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng – Nguyễn Thanh Phượng,
người từng học về quản lý đầu tư tại đại học ở Thụy Sĩ – đã có các hợp đồng đấu
thầu với ông trùm ngân hàng Nguyễn Đức Kiên, người đã bị bắt về tội tham nhũng
vào tháng Tám vừa qua. Phượng kịch liệt phủ nhận tất cả những cáo buộc trên và
cho rằng những thông tin đó hoàn toàn không thích hợp.
Tuong Vu, phó giáo sư
khoa học chính trị tại Đại học Oregon, phỏng đoán rằng những thông tin này có
thể đã được “đưa ra bởi một số người hoặc một nhóm lợi ích muốn Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng ra đi”.
Cho đến tháng Chín thì Thủ tướng
đã không chịu nổi trang Quan Làm Báo và đã ký lệnh hành chính số 7169, chỉ đạo
các cơ quan chức tách tấn công các bài viết trong trang blog này, và điều nghịch
lý là không cho phép cán bộ nhà nước đọc chúng.
Một tháng sau, trang Quan Làm
Báo trở nên yên tĩnh hơn, nhưng phong cách trắng trợn của trang blog đã truyền
cảm hứng cho các nhà báo khác để họ có thể thiết lập các trang riêng ẩn danh
khác nhau để viết những câu chuyện mà họ không thể chia sẽ trên các phương tiện
truyền thông nhà nước. “Các phe nhóm đối thủ trong Đảng [Cộng sản] đã cố gắng sử
dụng các trang blog trên mạng để đối phó với các phe nhóm khác”, ông Vu nói.
“Nhưng bây giờ thì thế giới blog đã vượt ra ngoài sự kiểm soát của chính phủ”.
Theo Carlyle A. Thayer, giáo sư
danh dự chuyên về khoa học chính trị tại Đại học New South Wales ở Canberra đồng
thời cũng là chuyên gia lâu năm về Việt Nam cho biết, các trang blog mới đã làm
“vấn đề trở nên nóng hơn và đang được rất nhiều người đọc”.
Trang Dân
Làm Báo (những người dân làm báo chí) là một trong những trang blog phổ
biến nhất. Theo một bức thư ngỏ từ ban biên tập trang này cho biết thì số lượng
lượt xem đã tăng lên khoảng nửa triệu vào ngày 12 tháng Chín, cùng ngày mà Thủ
tướng ban hành chỉ thị số 7169.
Bức thư viết rằng, “những đóng góp của trang
chúng tôi bao gồm không chỉ những người đưa tin độc lập và dịch giả tự do, mà
còn có các phóng viên từ những trang báo chính thống và cả những người từ bên
trong chính phủ”.
Trang Dân Làm Báo cùng với các blog tương tự như Cầu Nhật Tân và Xuandienhannom,
đã đăng các bài viết bao gồm các chủ đề như các phiên tòa những người bất đồng
chính kiến, cưỡng bức các khu vực tái định cư, tình trạng lãng phí và hối lộ của
các cán bộ nhà nước, những khó khăn trong lĩnh vực bất động sản và tranh chấp
lãnh thổ [Biển Đông] giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Thế giới phương tiện truyền thông
xã hội cũng đang trở thành một diễn đàn cho những người bất đồng quan điểm.
Facebook đang bùng nổ tại các quốc gia Đông Nam Á. Theo thông tin từ
Socialbakers thì gần một triệu người Việt Nam ghi danh tham gia trang Facebook
mỗi tháng trong vòng nửa năm qua, dẫn đến kết quả Việt Nam là quốc gia có tốc độ
người sử dụng Facebook cao nhất trên thế giới.
Trong vòng một năm qua, tổng số
người sử dụng trang này – chủ yếu là những người trẻ, ở đô thị và có học thức –
đã tăng gấp đôi lên đến 10 triệu người, đứng đạng thứ 9 trong bản dân số trên
Facebook. Việc này đã khiến một số nhà báo có tiếng nhất tại nước này di chuyển
từ viết blog sang Facebook. Một trong số này là San Trương, người được biết đến
nhiều hơn với tên Huy Đức và ông hiện đang tu nghiệp với chương trình Nieman tại
Đại học Harvard. Ông hiện có khoảng 5.000 bạn [friends] và 13.000 người theo
dõi [subscribers] trên Facebook, nơi ông thường xuyên đăng các bài bình luận về
những cuộc xung đột mới nhất giữa Thủ tướng và đối thủ chính trị là Chủ tịch
Trương Tấn Sang. “Những người như tôi sẽ không quay trở lại các phương tiện
truyền thông chính thức miễn là chúng tôi có thể tranh luận trực tuyến”, ông
nói.
Những biểu hiện kinh tế nghèo nàn
trong thời gian vừa qua đã làm trầm trọng thêm sự bất mãn trong xã hội. Nước
này đã giảm từ hạng 112 trong năm 2011 xuống hạng 123 trong bản Chỉ số Nhận thức
Tham nhũng của Tổ chức Minh bạch Quốc tế.
Hồ sơ tham nhũng nổi tiếng tại đây đã
thống trị trên các trang tin tức trong suốt cả năm qua và đã trở thành một nền
văn hóa khá phổ biến. Loạt phim truyện truyền hình Đàn Trời (Heaven
Altar) miêu tả lại cuộc sống của một chủ tịch tỉnh tham nhũng, một doanh nhân
và giám đốc truyền hình tham nhũng, hối lộ để leo lên vị trí cao và giàu có hơn
– một câu chuyện hư cấu mà dường như quá thực đối với nhiều người tại Việt Nam.
Hồi tháng Tư vừa qua, Phạm Thanh Bình – giám đốc điều hành tổng công ty nhà nước
Vinashin – đã bị kết án 20 năm tù vì điều hành kém hiệu quả và đã đưa công ty
đóng tàu lớn nhất đất nước đến bờ vực phá sản. Sau đó đến tháng Tám, Nguyễn Đức
Kiên, một nhà tài phiệt ngân hàng và trùm bóng đá, bị bắt với tội “kinh doanh
trái phép”. Vài tuần lễ sau, công an ở nước láng giềng Campuchia bắt Dương Chí
Dũng, tổng giám đốc tổng công ty Vinalines, người đã bỏ trốn sau khi công ty
này không trả được món nợ hơn 2 tỷ USD.
Thời gian vừa qua nạn lạm phát nước
này vẫn tiếp tục tăng cao dưới sự điều hành của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, với
giá tiêu dùng tăng lên đến trung bình 9,4% mỗi tháng trong năm nay so với cùng
kỳ năm ngoái. Chiến lược kinh tế của chính phủ vẫn muốn phụ thuộc nhiều vào các
công ty lớn của nhà nước mà hiện đang trên đà suy giảm. Vào ngày 24 tháng Mười
hai, Tổng cục Thống kê thông báo Việt Nam đang trải qua tỷ lệ tăng trưởng kinh
tế thấp nhất trong 13 năm qua – mức thấp nhất trong số các nước láng giềng ở
Đông Nam Á. Đầu tư nước ngoài đã giảm 14% năm trong năm nay, Moody’s đã hạ bậc
tín nhiệm trái phiếu chính phủ (chính xác là “mức độ bất ổn kinh tế vĩ mô rất
cao”), và chỉ số chứng khoán VN-Index xuống mức tồi tệ nhất trong năm qua so với
các nước ở châu Á hồi.
Các vấn đề tai ương tại Việt Nam
đang là nguồn cơn để những người bất đồng chính kiến tiếp tục lên tiếng, tuy
nhiên họ vẫn chưa có không gian bày tỏ quan điểm tự do.
Ngày 20 tháng Mười một,
tòa án đã giữ nguyên án tù sáu năm đối với Đinh Đặng Định, một cựu chiến binh đồng
thời cũng là một blogger. Quyết định này chỉ đến hai tháng sau khi ba bloggers
bất đồng chính kiến nổi bật thuộc Câu lạc bộ Nhà báo Tự do bị kết tội “tuyên
truyền chống nhà nước”. Người nổi bật nhất trong số đó là blogger Nguyễn Văn Hải
–còn được biết đến với tên Điếu Cày – đã bị kết án 12 năm tù và 5 năm quản thúc
tại gia. Một blogger khác là Tạ Phong Tần đã bị kết án 10 năm tù giam và 5 năm
quản thúc tại gia. Mẹ bà Tần đã châm lửa tự thiêu hồi tháng Bảy để phản đối việc
con gái bà bị giam giữ trái phép.
Mặc dù gặp nhiều trở ngại nhưng nền
văn hóa phản kháng vẫn tiếp tục gia tăng. Hiện nay, các cuộc biểu tình mang
tính dân tộc chủ nghĩa chống lại nước láng giềng Trung Quốc xâm phạm chủ quyền
của Việt Nam ở Biển Đông vẫn nhiều hơn so với các cuộc biểu tình chống tham
nhũng hoặc ủng hộ dân chủ.
Tuy nhiên, xu hướng dân tộc chủ nghĩa của những người
trẻ có thể sẽ tạo thành mặt trận thống nhất với các nhóm bất đồng chính kiến
khác, bao gồm cả các nhà hoạt động dân chủ. “Bạn có thể thấy rằng các liên kết
đã trở nên mạnh mẽ hơn”, ông Vu nói. “Hiện nay họ đã bắt đầu liên kết với các
nông dân phản đối chống lại các vụ chiếm đất, họ đã bắt đầu liên kết với những
người Kitô hữu phản đối các chính sách tôn giáo của chính phủ”.
Trong khi nhiều
người vẫn tin rằng các trang blog chống chính phủ vẫn còn được chấp nhận được bởi
vì sự tồn tại của họ phù hợp với các phe nhóm nhất định trong Đảng Cộng sản Việt
Nam, việc này vẫn an toàn cho rằng chiều sâu của các mối quan hệ giữa những
nhóm đối lập không có ý định đi theo bất kỳ thành viên trong ban lãnh đạo Đảng
– và điều này có thể làm cho năm 2013 thậm chí khó khăn hơn cho chính phủ Việt
Nam so với năm 2012.
© Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC 2012
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét