13-9-2012
Nhà văn Nguyên Ngọc vừa có bài
viết ngắn Một cách làm báo kỳ lạ phản bác một bài viết trên báo Quân
đội nhân dân. Đọc bài của bác Đường chúng ta đi xong, mình chỉ còn
biết lắc đầu mà than: Quá lộng hành, nhảm nhí. Chả biết nếu đồng chí Hồ Quang
Lợi còn ở báo này thì có đến nông nỗi vậy không?
**********
Một cách làm báo kỳ lạ
Nguyên Ngọc
Ngày 12/09/2012, báo Quân đội nhân dân đăng bài “Tây Nguyên thương
nhiều, yêu nhiều và ưu tư cũng nhiều” của hai phóng viên Quang Hồi và Duy
Thành, ghi là trao đổi ngắn với nhà văn Nguyên Ngọc. Tôi đọc và kinh ngạc: Tôi
bị nhét vào mồm nhiều câu rất vớ vẩn lẫn những ý rất bậy bạ.
Đọc kỹ đôi chút, có thể thấy hai
phóng viên này có hai cách chính để sáng tác nên một bài phỏng vấn như sau:
- Một: Tự mình đặt ra một số câu
hỏi, rồi dựa vào một số điều nghe loáng thoáng ở đâu đó, đoán mò người được
phỏng vấn có thể nghĩ như thế này, thế này..., lấy những đoán mò của họ làm câu
trả lời có thực của đương sự, cứ thế đăng đại lên! Chẳng hạn đoạn rất sến họ
cho tôi nói về “Tây Nguyên như bầu sữa mẹ... tạo nên ngôn ngữ văn chương Nguyên
Ngọc...; hoặc đoạn từ ý của anh Trung Trung Đỉnh nói ở Pleiku ngày 4/9 rằng
“không ai làm cũ được NN”, tưởng tượng và bịa ra toàn bộ câu trả lời rất lảm
nhảm của tôi về những cái gọi là “tư duy”.
- Hai: Nhặt nhạnh lõm bõm một số
ý, một số chi tiết trong vài bài viết vào lúc nào đó của người được phỏng vấn,
từ đó tự mình đặt ra câu hỏi (mà chính người được phỏng vấn không hề biết), tự
mình sáng tác ra câu trả lời, liều lĩnh đăng lên, bất chấp tất cả. Chẳng hạn
đoạn họ gán cho tôi nói (một cách ngu dốt) về “hai thành tố (?) Tây Nguyên đặc
sắc, đó là căn phòng chung và sử thi”... Tôi không hề nói một lời nào với họ về
hai chuyện ấy. Tôi viết ở chỗ khác, đàng hoàng, chặt chẽ, và không hề bảo rằng
đó là “hai thành tố Tây Nguyên đặc sắc”.
Trước đây tôi cũng có làm
báo, cũng có thời làm báo quân đội; đã lâu không còn làm báo.
Không ngờ báo chí ta, có cả báo quân đội, đã đạt được... tự do đến thế!
Không ngờ báo chí ta, có cả báo quân đội, đã đạt được... tự do đến thế!
http://thongcao55.blogspot.com/2012/09/qua-long-hanh.html
====000====
Bài đăng trên báo QĐND
Tây Nguyên thương nhiều, yêu
nhiều và ưu tư cũng nhiều
QĐND - Thứ Tư, 12/09/2012, 22:3
(GMT+7)
QĐND - Nhân sinh nhật lần thứ 80
của Nhà văn Nguyên Ngọc, vừa qua, tại thành phố Plei-cu (Gia Lai), bạn bè, đồng
nghiệp của nhà văn đã tổ chức mừng sinh nhật ông. Nhân dịp này, Nhà văn Nguyên
Ngọc đã có cuộc trao đổi ngắn với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về
trăn trở của ông với văn hóa Tây Nguyên, xin trân trọng giới thiệu tới bạn đọc.
Phóng viên (PV): Thưa nhà
văn, nhắc tới Nguyên Ngọc người ta nghĩ ngay tới Tây Nguyên, vậy điều gì ở Tây
Nguyên đã làm nhà văn gắn bó và thành công?
Nhà văn Nguyên Ngọc: Tôi sinh ra
ở Quảng Nam - Đà Nẵng, nhưng tuổi đời đẹp nhất của tôi lại sống, chiến đấu và
viết ở Tây Nguyên. Nếu không có Anh hùng Núp, cụ Mết thì không có “Đất nước
đứng lên”, không có “Rừng xà nu”… và đương nhiên không có Nguyên Ngọc. Chính
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ của đồng bào Tây Nguyên, chính
văn hóa Tây Nguyên với những mái nhà rông, tiếng cồng chiêng vang giữa núi
rừng, những đêm uống rượu cần nghe già làng kể sử thi… tất cả khiến Tây Nguyên
như một bầu sữa mẹ, tạo nên ngôn ngữ văn chương Nguyên Ngọc. Tôi không nhận
mình là một tài năng văn chương, tôi chỉ ghi lại hiện thực đời sống nơi núi
rừng Tây Nguyên hùng vĩ thôi.
- Nhà văn từng nói: Giờ mỗi lần
trở lại Tây Nguyên, nhớ thật nhiều, thương thật nhiều và ưu tư cũng thật nhiều?
Nhà văn ưu tư điều gì về vùng đất, con người Tây Nguyên?
- Về với Tây Nguyên tôi như được
trở lại tuổi thanh xuân của mình, tôi được gặp lại những người bạn trong kháng
chiến, gặp lại những tên đất, tên làng mà một thời tôi cùng đồng đội và đồng
bào Tây Nguyên ngăn bước quân thù.
Nhưng niềm vui chẳng tày gang. Giờ đi về các buôn làng thấy bà con cả đời vì cách mạng, sống, chiến đấu, che chở cho bộ đội đánh giặc trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Ấy thế mà, giờ đây sau bao nhiêu năm đổi mới, bà con nơi đây còn nghèo khổ lắm! Cần phải trả ơn lại đối với đồng bào Tây Nguyên.
 | ||
|
Một điều nữa, ai cũng biết Tây
Nguyên như một mái nhà của Đông Dương. Nhắc Tây Nguyên là phải nhắc đến rừng,
văn hóa rừng… nhưng giờ nhìn những cánh rừng tan hoang, núi đồi trơ trọc, tôi
buồn lắm. Lúc chiến tranh rừng như là một thứ vũ khí hỗ trợ chiến đấu. Không có
rừng thì Tây Nguyên không còn là Tây Nguyên nữa! Sự phát triển kinh tế ồ ạt đã
phá vỡ cơ chế xã hội đặc sắc đó là văn hóa làng - rừng của đồng bào Tây
Nguyên. Rừng là không gian sinh tồn của làng, mất rừng là mất làng, đồng bào
Tây Nguyên không hề có quan niệm tư hữu về cái gọi là hộ gia đình. Chính vì
vậy, phát triển ổn định vùng đất Tây Nguyên phải nắm vững tổ chức xã hội của
đồng bào Tây Nguyên, hiểu rõ sự bảo tồn không tách rời văn hóa rừng và làng.
Càng nhìn sâu về góc độ văn hóa,
tôi càng thấy buồn. Giờ đây, hai thành tố văn hóa Tây Nguyên đặc sắc đó là căn
phòng chung và sử thi cũng đang bị xâm phạm nghiêm trọng. Dù gọi là nhà gươl
(Cơ-tu), nhà rông (Ba-na, Xơ-đăng) hay nhà dài (Ê-đê)... thì căn phòng chung ấy
là linh hồn của làng và tượng trưng cho tinh thần cộng đồng. Chúng ta dựng lại,
tìm những giải pháp kiến trúc cho các căn phòng trong một ngôi nhà Tây Nguyên
hóa ra chẳng đơn giản tí nào, chẳng hề đơn thuần là một vấn đề kỹ thuật hay
thậm chí một vấn đề thẩm mỹ vì từ vị trí, diện tích cho đến trang trí, đều có
căn nguyên và ý nghĩa văn hóa xã hội sâu xa.
Sử thi Tây Nguyên đã thực sự làm
kinh ngạc thế giới kể từ khi phát hiện viên ngọc vô giá Trường ca Đam San những
năm 20 của thế kỷ trước. Cho đến nay, đã có hơn 200 bộ sử thi được sưu tầm, và
người ta không thể giải thích được hiện tượng mật độ sử thi kỳ lạ này ở Tây
Nguyên. Nó kỳ lạ không chỉ ở số lượng đồ sộ khó tưởng tượng, mà còn kỳ lạ vô
cùng ở cách thức biểu hiện trong đời sống hằng ngày của người Tây Nguyên. Khi
kể sử thi, không phải người ta đọc lại một bản sử thi đã thuộc lòng mà người ta
nhìn thấy, nhìn thấy tất cả những cái ấy, tất cả những nhân vật, những cảnh
tượng ấy. Tôi ngồi một đêm nghe kể sử thi thấy cuộc sống của mình nhân lên thêm
vô số lần, sống thêm được bao nhiêu cuộc đời khác nữa. Nhưng giờ thì khác rồi,
càng đi, càng nghe, càng thấy buồn là vì thế.
- Nhà văn Trung Trung Đỉnh
từng nhận xét: Không có ai có thể làm cũ được Nguyên Ngọc, kể cả thời gian! Nhà
văn có nói thêm gì về nhận xét này?
- Đấy là cố gắng của mỗi
người. Nhất định nếu mình không tư duy, không suy nghĩ, nhất là sự tư duy ấy
không gắn với cuộc sống thì con người dễ cũ lắm! Cái cũ là cái đáng buồn nhất
đối với một con người, những suy nghĩ gắn thường xuyên với cuộc sống, từ cuộc
sống mình có trách nhiệm, điều đó làm cho tư duy mình mới mẻ. Con người khi
trẻ, không cũ trước hết là không cũ trong tư duy. Khi tư duy của mình còn lo
lắng, trăn trở về cuộc sống là thể hiện cho mình sức khỏe về tư duy. Có sức
khỏe về tư duy mới tạo nên sức khỏe về tinh thần và vật chất.
- Người ta thường nói: Con
chim bay mãi cũng mỏi cánh, con ngựa chạy mãi cũng chồn chân. Ở tuổi xưa nay
hiếm, điều gì thôi thúc nhà văn tiếp tục lên đường, sống và viết?
- Có lẽ cái còn giữ cho mình,
thôi thúc mình là mình vẫn còn thấy mắc nợ. Mắc nợ với đất nước, với nhân dân.
Nhân dân hy sinh cho mình biết bao nhiêu mà mình đã làm được cho dân bao nhiêu
đâu, bà con mình giờ còn khổ quá! Khi mà còn sự thúc đẩy ấy thì mình không muốn
nghỉ, không thể nghỉ được!
- Xin cảm ơn nhà
văn
Quang Hồi - Duy Thành
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét