Thùy Linh
29-8-2012
Mùa Vu lan này bỗng nhớ đến bà.
Bà là một người trong số bạn thân nhất của mẹ mình hồi còn là nữ sinh Hà nội
thuở xưa. Cuộc đời bà nói là bất hạnh dường như chưa đủ. Còn gì hơn thế nữa thì
mình chưa nghĩ ra?
Hồi bé tý hay theo bố mẹ lên thăm
bà. Một biệt thự rộng xây từ thời Pháp nằm ở ngõ nhỏ trên đường Hoàng Hoa Thám.
Diện tích đâu như gần 1000 mét vuông. Biệt thự lọt giữa vườn cây mà mình rất
thích. Không xây cao mà chỉ xây một tầng, các phòng rộng rãi thoáng gió. Hành
lang cũng rộng dành bày hoa, đặc biệt địa lan. Cạnh vườn là cái hồ thả rau. Biệt
thự ven hồ.
Và đôi vợ chồng già không con cái, quanh năm tứ thời quanh quẩn với
biệt thự quạnh quẽ. Nên mỗi lần mình lên chơi bà vui lắm. Bà cho mình ra vườn
hái ổi thoải mái, nhưng mẹ dặn không được lấy vì đó là một trong những nguồn sống
của bà nên dù thích cũng chỉ dám hái vài quả đút túi, ăn nhẩn nha. Thực ra nhà
mình cũng có cây ổi sai quả, nhưng cái lũ trẻ con ăn xin của thiên hạ thích hơn
ăn của nhà…
Bà vốn là cô gái Hà Nội xinh đẹp,
hát hay, đàn giỏi, thạo cả tiếng Pháp lẫn tiếng Anh. Cha mẹ bà có hiệu ảnh ăn
nên làm ra, cuộc sống sung túc chả lo nghĩ gì. Đến lúc lấy chồng vớ ngay một
anh đẹp trai cũng thuộc loại con nhà, biết ăn chơi, thưởng thức các món nghệ
thuật, đặc biệt hội họa, thơ ca. Thời Pháp cả hai làm công chức đủ sống sông
sênh, không lo nghĩ.
Sau năm 1954, thời
gian đầu bà còn được nhận vào làm lưu dung cho một cơ quan nào đó, sau cũng bị
sa thải vì chồng. Vì sao nên nỗi ư? Chồng bà rất thích ngao du, đàm thoại, văn
veo, thơ ca với giới văn nghệ. Những người ông thường giao du sau này khá nhiều
người ủng hộ phong trào Nhân văn giao phẩm. Mình nhớ trên tường nhà bà lúc đó
treo nhiều tranh của họa sỹ Bùi Xuân Phái lắm. Nhưng lúc đó tranh Phố Phái đâu
đã là tuyệt tác để người đời săn lùng như bây giờ, thậm chí còn là tai họa.
Nhiều bạn bè của ông và chính ông
đều không thoát được ách nạn sau này. Bạn bè bị bắt. Ông cũng nhiều lần ra vào
khám, mà thời đó gọi là “an trí”. Đến giờ mình vẫn chưa thật hiểu ý nghĩa của từ
này? Ông bị đi “an trí” như bắt cóc bỏ đĩa, hết nhảy ra rồi lại bị bắt vô. Những
lần như thế bà khóc đỏ mắt. Rồi phải đi thăm nuôi nữa chứ. Không có việc làm,
phải nuôi chồng trong tù nên bà phải kiếm đủ nghề để sống: làm hoa giấy; bán quả
hái trong vườn; làm mứt, ô mai để bỏ cho các hàng nước hay bán lẻ bên đường;
rang lạc húng lìu…Hoa giấy bà làm tuyệt đẹp. Ô mai, mứt, lạc rang…của bà tuyệt
ngon vì bà rất khéo tay. Bà giỏi nữ công gia chánh hơn mẹ mình nhiều vì mẹ là
con út nên ông ngoại chiều chuộng ít phải làm việc nhà. Nhưng cái khéo cũng
không đủ tiền để mua những gì có thể nuôi sống hai người. Khổ sở, đói nghèo, luẩn
quẩn, bế tắc nên hai vợ chồng bà nảy sinh nhiều mâu thuẫn. Tất tật những lãng mạn
thuở trai thanh, gái lịch Hà thành nhiễm vào máu giờ biến chứng thành u cục bọc
lấy mọi niềm vui sống. Nhiều lần họ đánh nhau, cãi nhau, rủa xả nhau, trút vào
nhau mọi nỗi uất ức dồn ứ ngày một nhiều. Mà lạ nhé, khi cãi nhau, sợ người
khác nghe thấy, họ thường dùng tiếng Pháp.
Sau những cuộc lộn xộn đó bà lại
dắt chiếc xe xô-lếch nặng trịch từ thời Pháp đạp xuống nhà mình. Đi từ cổng vào
đã thấy mắt bà hoe hoe đỏ. Thú thật từ khi lớn lên biết phân biệt màu sắc, thề
chưa lúc nào mình thấy mắt bà có màu nào khác ngoài màu đỏ của nước mắt. Dường
như máu đang tứa nơi khóe mắt. Bà khóc nhiều đến nỗi mắt bà giảm thị lực gần
như mù dở.
Bà và mẹ mình ngồi bên nhau, rủ rỉ
rù rì chuyện trò. Dù mình căng tai cũng không nghe được hai người nói gì. Mà
cũng không muốn nghe vì biết chắc lại chuyện kể về ông chồng bạc bẽo…Hình như mẹ
khuyên nhủ, an ủi. Có lúc không kìm được bà nấc lên. Đến xỉ mũi cũng sợ làm phiền
ai nên rất nhẹ. Nhưng nước mắt, nước mũi thì cứ tuôn chảy không dừng…Nhiều lần
bà vừa bước chân vào cửa, mẹ nhìn bà và hỏi khẽ: “Lương lại khóc đấy à?”. Chỉ
thế là bà gục đầu xuống, nấc nấc…Nhưng lúc ra về bao giờ bao cũng cố soạn một nụ
cười với mình nếu còn đứng gần đó. Miệng bà cười run run, mắt hoe hoe, và một
câu nói thật nhỏ, thật hiền…
Có một chuyện bố mẹ giấu mình
nhưng sau lớn lên mình dần hiểu: bà đã làm một việc quẫn trí khi báo cho công
an về quyển thơ mà ông làm, ví lăng cụ Hồ như lăng Hoàng Cao Khải. Lần ấy ông bị
bắt lâu nhất. Khi ông đi rồi thì bà sống trong dằn vặt, đau khổ tột cùng. Lý do
bà làm vậy chỉ vì quá khổ, không có tiền sống mà ông lại hay đánh bà mỗi khi
cãi nhau. Bà muốn thoát khỏi ông bằng lẽ ấy – cái lẽ chỉ có thể thông cảm, tha
thứ (dù có thể không quên) mà không thể buộc tội. Sau này ông trở về thì ông hận
bà và cuộc sống của họ thực sự là địa ngục. Bà khóc nhiều hơn, mắt đỏ hơn, xuống
nhà mình nhiều hơn, và tiếng hỉ mũi của bà mạnh hơn trong gian nhà vắng của mẹ…
Khi ông đi tù bà ở một mình trong
biệt thự mênh mông ấy nên rất sợ. Vả lại ngõ nhỏ của bà thời ấy vắng hoe người,
quanh toàn ao, chuôm, cây cối. Bà chưa phải là già nên lo những bất trắc có thể
xảy ra. Bà gọi một người quen đến cho ở nhờ một gian bên cạnh. Mới đầu chỉ là
anh công chức ở quê ra, sau thì thành một gia đình sum xuê, thỉnh thoảng họ
hàng ở quê ra chơi nữa, ầm ĩ cả khu nhà. Họ quên mất căn phòng họ đang ở là ở
nhờ nên dần dần lấn lướt bà. Bà thân cô thế cô, chồng lại bị coi là phản động
nên chịu lép vế trước một anh chông chức nhà nước. Hết cãi cọ, chửi mắng, tranh
giành với bà, ông hàng xóm này còn móc dây điện ăn cắp điện bên công tơ nhà bà
làm bà mất khối tiền oan. Bà kiện. Nhưng chả ai giải quyết. Bà lầm lũi chịu trận.
Coi như cắn răng trả cái oan nghiệt tự rước vào mình. Ông ra tù thấy bà tự tiện
cho mượn nhà nên kèn kẹt trách móc bà. Cuộc sống của hai vợ chồng càng mỗi lúc
không thể chịu nổi. Bà biến thành người câm, lặng lẽ ra vào trong biệt thự đang
ngày càng xuống cấp mà không có tiền sửa chữa. Bà cắm mặt trong sự dày vò, trì
triết của ông về tội phản bội. Bà lãnh cảm dần với sự trơ tráo, khốn nạn của gã
hàng xóm. Bà chỉ còn một lối đến nhà mình để khóc, xỉ mũi và lau cặp kính dày cộm
trước khi nặng nhọc đạp xe quay về.
Năm 1989, trước khi mình xách va
ly đi Nga, bà xuống và hỏi có quen ai để giúp bà đi kiện đòi lại căn phòng cho
mượn kia không? Trời ạ, mình có bao giờ kiện tụng ai mà biết? Đường đi lối lại
ra sao bà cũng không biết hỏi ai? Cặm cụi, thất thểu một mình ra tòa án. Họ bảo
đã có luật ai ở đâu thì ở nguyên đó, không đòi được. Bà thúc giục mẹ mình mua lại
vì không muốn biệt thự rơi vào người ngoài. Dù là nơi chứng kiến bi kịch não
lòng của bà thì bà vẫn yêu nó vô chừng. 40 cây vàng năm đó là cái giá ngôi biệt
thự. Bố mẹ mình cả đời chả có nổi chỉ vàng thì lấy đâu tiền để mua? Bà ngẩn ngơ
tiếc nuối. Nhưng để bán thì bà phải mất tiền mua nhà khác cho gã ở nhờ đi rời
đi nên số tiền còn lại chả bao nhiêu.
Nguyên nhân bán nhà là ông bà tuyệt
đường sống nên muốn bán để chia nhau. Họ ly hôn. Ông cầm một nửa số tiền và về ở
với đứa cháu, họ hàng bên ông. Còn bà?
Bà có người em họ nhưng cũng
nghèo, đông con.Với lại những người như bà không muốn làm phiền ai nên bà nhờ hỏi
một viện dưỡng lão để trú thân. Đầu những năm 90 viện dưỡng lão không nhiều, nhất
là ngoài bắc nên khó kiếm lắm. Chú em họ nhờ người quen trong Sài Gòn hỏi được
một viện dưỡng lão dành cho những người có công và gia đình cách mạng. Bà chả
công lao gì với ai, nhưng bà có chút tiền bán nhà nên được nhận. Số tiền đó bà
nộp cho viện dưỡng lão để đổi lấy cuộc sống bầu bạn lúc tuổi già.
Những năm cuối mẹ mình ốm yếu ngồi
một chỗ, ít đi lại được thì hai người chia tay nhau. Bà vào nam, đến một nơi bà
chưa từng đến, chưa từng biết, chưa từng quen cả giọng nói lẫn món ăn, thức uống.
Còn mẹ mình vẫn được ở lại ngôi nhà tuổi thơ của mẹ. Lúc đó nhà mẹ cũng không
có cả điện thoại nên gần như đứt liên lạc. Đâu như vài ba lần bà mượn điện thoại
gọi ra cho mẹ. Lại vẫn khóc, sụt sịt trong suốt thời gian ngắn ngủi vội vã hỏi
thăm nhau, tiếng được tiếng mất, đứt đoạn, run rẩy. Mẹ thương bạn cũng khóc.
Hai người già hai đầu đất nước chia nhau nỗi buồn mà chả thể làm gì được, dù là
cái vỗ vai an ủi. Ngày mẹ mất bà không ra được. Cũng không biết có ai báo cho
bà về cái chết người bạn thân nhất của bà không? Giờ thì chắc hai người đã gặp
nhau ở nơi nào đó rất xa…Giờ không biết bà có còn khóc mỗi khi ngồi bên mẹ? Bà
có còn đỏ mắt vì lệ và còn sụt sịt khe khẽ vì xấu hổ không?
Mùa Vu lan này con xin thắp cho
bác nén hương.
Giá như hồi đó con nhận bác là Mẹ
và đưa bác về ở cùng thì sao nhỉ?
Mẹ Lương – Giá như hồi đó mình gọi
bà một lần như thế…
http://www.buudoan.com/2012/08/hon-o-au-bay-gio.html#more
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét