- Ai đó?
- Hề hề. Tớ đây, tớ đây! – từ đầu dây đàng kia vẳng tới một
tràng cười khoái trá và một giọng nói ồ ề – Đang ngủ hả?
- Ngủ.
- Tỉnh dậy đi. Hề hề, cuối cùng rồi tớ cũng vẫn cứ tóm được
cậu. Hề hề, đéo nhận ra hả?
- Nhưng “tớ” là ai mới được chứ? – tôi tuyệt vọng gắt lên.
Trên tường, một dẻo sáng hình bình hành. Đó là ánh đèn của căn phòng đối diện, ở tầng thấp hơn, chỗ ở của hai sinh viên người Ả Rập. Thấp thoáng một điệu nhạc vùng sa mạc. Họ bao giờ cũng thức khuya.
- Cậu không nhận ra giọng tớ thật? Hay cậu giả vờ?
Tôi tỉnh hẳn. Tôi nổi quạu. Có những người như vậy đấy. Họ
tưởng tượng, họ còn đinh ninh nữa kia, rằng họ là người rất quan trọng, rất quý
hoá, và thiên hạ ắt phải nhận ra họ từ xa, trong đám đông, phải nhận ra tiếng
họ trong điện thoại, và tất nhiên, phải cảm thấy sung sướng và tự hào được họ hân hạnh cho bắt tay.
- Này này, bắt cái đầu lười biếng của cậu làm việc tí đi –
giọng ồ ề nọ lại cất lên, không ngớt vui vẻ, nó vang lên trong đêm như ở một
ngã ba hoang vắng – Chẳng có lẽ cậu hoàn
toàn không nhận ra thằng bạn năm xửa năm xưa là tớ?
Tôi muốn dập mạnh ống nói xuống cho cái anh chàng quan trọng
nhưng bất lịch sự bên kia nghe thấy. Mà hắn có nghe thấy không nhỉ? Có lẽ
không. Tôi phải làm gì cho hắn hiểu tôi bực đến thế nào. Hắn đang đợi câu trả
lời cho câu đố. Tôi thì cóc cần bất cứ câu đố nào được ra cho tôi vào lúc đêm hôm
khuya khoắt này.
- Thì nói ngay đi: “tớ” thằng chó nào? – tôi gắt.
Một tràng cười rộ lên ở bên kia đầu dây.
- Cậu đoán không sai – tớ là thằng có tên hiệu của loài chó,
nhưng lại từng là bạn của cậu. Bây giờ cậu chỉ còn có việc gọi tên nó ra thôi.
- Này ông bạn vớ vẩn, - tôi tuyệt vọng kêu lên – Kết thúc ngay
lập tức cái chuyện ba lăng nhăng chi khươn của ông đi! Tôi đang ngủ. Tôi muốn
ngủ. Tôi cần được ngủ. Tôi nhắc lại: tôi không biết ông là ai, mà tôi cũng cóc
cần nhận ra ông là ai. Chấm hết.
Cuối cùng thì anh chàng đùa dai cũng thôi cười. Giọng trịnh
trọng, trầm hẳn xuống, hắn tuyên bố:
- Tôtô đây!
- Tôtô?!
Tôi sửng sốt kêu lên.
Tôi tỉnh ngủ hẳn. Ai kia thì có thể, chứ Tôtô? Lẽ nào lại là
Tôtô? Tôi thấy hiển hiện trước mặt mình, trong bóng đêm, anh chàng đồng sự gày
gò, mặt quắt (như hai ngón tay chéo, theo cách người ta thường nói), da đen
xạm, đôi gò má cao, xương xẩu và hàm răng cải mả, một thời sống cùng tôi trong
nhà tập thể với những dây phơi quần áo trên mỗi ban công.
Lại một tràng cười nữa, rất giòn giã. Như từ một thế giới
khác.
- Nhận ra nhau rồi, hả? Tốt.
Tiếp theo là một câu nói chắc nịch, giống như một mệnh lệnh:
- Nghe đây, tớ đang ở Paris. Phải, ở giữa Paris của cậu. Tớ
bận, tớ không có nhiều thời giờ, nhưng tớ rất muốn được gặp cậu, ông bạn thông
minh ạ. Hỏi thăm mãi mới có được số điện thoại của cậu đấy. Ngày mai ta gặp
nhau, hả?
- Tất nhiên rồi. – tôi vui vẻ - Cậu sang đây từ bao giờ? Và
đang ở đâu, Tôtô?
Tôtô nói tên một khách sạn sang, rất sang. Tên của nó ai ở
Paris cũng từng nghe. Tôi không có lý do gì để lui tới một khách sạn mà tiền phòng
một đêm ở đó đủ cho tôi ăn một tháng, tôi chưa điên.
Tôi cũng chưa từng tới đó để
gặp ai. Tôi không có, và chắc chẳng bao giờ có bạn giàu như thế.
- Tớ sẽ rảnh vào buổi chiều, từ 5 hoặc 6 giờ - Tôtô nói –
Cậu biết chỗ khách sạn rồi chứ? Tớ sẽ chờ cậu trên phòng.
Tôi OK, nhẹ nhàng đặt ống nói xuống, nhưng không ngủ lại
được nữa.
Cái sảnh của khách sạn to bằng nửa sân bóng đá, sàn hoa cương
bóng loáng, không khí sực mùi các thứ nước hoa, từ Chanel số 5 thơm phức cho
tới Poison ngọt lợ, tỏa ra từ những vị khách lịch sự mang cặp da và giày da bóng
loáng, những cặp chân thon dài của các tiểu thư và các phu nhân đẹp như người
mẫu, cộng với cái nhìn đầy cảnh giác của người gác cửa có màu da Sadam Hussein
và bộ ria Iosif Stalin làm tôi cảm thấy rất không thoải mái. May, khi nghe tôi
hỏi tên Tôtô thì cô tiếp tân tóc vàng, trắng như bột mì Hà Lan, rất xinh xẻo,
mỉm cười dịu dàng với tôi:
- Ồ, ông là bạn ông ấy? Ông ấy là khách quen của chúng tôi. Xin
ông vui lòng ngồi đợi.
Và cúi xuống bấm số gọi lên phòng.
Cách mạng thực vĩ đại. Nó chứa rặt những điều bất ngờ. Nó, và
chỉ có nó, mới tạo ra sự đổi đời thật sự, làm lộn tùng phèo tất tần tật mọi thứ.
Thằng thành ông. Ông thành thằng. Một ông tiến sĩ luật tốt nghiệp ở Pháp khúm
núm trước một anh cựu lơ xe chưa học xong bậc tiểu học. Tên ăn cắp vặt ở chợ
Đồng Xuân ký quyết định bỏ tù một nhà văn hoá lớn. Tôi đã trông thấy những cảnh
như thế bằng mắt mình, và không phải chỉ
một lần.
Quên chưa nói để các bạn biết: Tôtô là biệt hiệu chứ không
phải tên thật của ông bạn tôi. Tên thật của hắn là Tô, Nguyễn Văn Tô. Hồi trẻ,
chúng tôi có thói quen đặt biệt hiệu cho nhau và rất khoái làm chuyện đó. Phần
lớn biệt hiệu được đặt căn cứ vào đặc điểm hoặc tính cách của người. Nhưng cũng
có những trường hợp chỉ là do vui miệng.
Trước khi mang biệt hiệu Tôtô, ông bạn
tôi còn có một biệt hiệu khác là Titô, tên của cựu tổng thống Nam Tư, do một sự
liên tưởng đơn thuần về âm vị, chẳng bao hàm ý nghĩa nào. Biệt hiệu này tồn tại
không lâu, nó bị Tô phản đối kịch liệt. Titô lúc bấy giờ đang là “tên trùm xét
lại, tên tay sai đế quốc, tên phản bội đê hèn”, theo cách gọi của trong các tài
liệu tuyên văn giáo huấn.
Thì ra trong con người ông bạn tôi vẫn còn sống mãnh
liệt một công dân được dạy dỗ chu đáo về chính trị. Khốn nỗi, gọi hắn bằng Tô
không thôi thì cũng lại có điều bất tiện, bởi vì “anh Tô” lại là bí danh của
đương kim thủ tướng, mà đương kim thủ tướng lại là bạn của đương kim thủ trưởng
chúng tôi. Không thể nào gặp được bạn luôn luôn, nhưng đương kim thủ trưởng thường
nhắc tới đương kim thủ tướng, tức “anh Tô”, nhắc hằng ngày, trong những câu
chuyện với cấp dưới, bằng giọng thân mật pha chút suồng sã. Thủ trưởng không
thể gọi ông bạn tôi cùng một lúc là “anh Tô” được, khi chính hắn ngồi lù lù ở
đó đang há hốc mồm nghe thủ trưởng nói về một “anh Tô” đáng kính. Mặc dầu chẳng
bao giờ hắn được chúng tôi gọi bằng “anh Tô”, chung thân hắn chỉ là “thằng Tô”,
“lão Tô”, nhưng rồi cái tên Titô nhục nhã ấy cũng được bỏ đi, được đổi thành
Tôtô.
Ai là người đầu tiên nghĩ ra cái biệt hiệu tồi tệ ấy tôi không nhớ, nhưng
tôi không thích Tô phải mang cái biệt hiệu như thế. Tôi tưởng lần này Tô sẽ lại
phản đối, ít nhất thì cũng với thái độ quyết liệt ngang bằng khi hắn bị gọi
bằng Titô, nhưng thật lạ, hắn không nói gì, lại còn tỏ vẻ hài lòng nữa là khác.
Cũng lạ, vào thời gian ấy Tôtô và Kiki là hai cái tên rất phổ biến được người
Việt Nam đặt cho những con chó. “Một thằng mang tên loài chó, nhưng nó từng là
bạn của cậu”. Hắn nói thế mà.
Tôi uống rất chậm hết một ly cà phê và hút gần xong hai điếu
thuốc, thay đổi cách vắt chân mấy lần, mới thấy Tôtô đĩnh đạc bước ra khỏi
thang máy. Không thể nào nhận ra ngay lập tức người đàn ông phương phi và bóng
nhẫy, bộ mặt phì nộn, vận quần áo đúng mốt, đang bệ vệ đi về phía tôi kia, là
hắn, là Tôtô. Nhưng đúng là Tôtô, không thể nào trật được, chính là hắn, với
đôi mắt lồi, cặp lưỡng quyền cao, cái miệng cá ngão, cái yết hầu nhô ra thụt
vào liên tục cùng với mỗi tiếng nói, cho dù mặt hắn có bạnh ra gấp đôi trong sự
no đủ. Hồi chúng tôi chơi với nhau, trong thời đại các loại tem phiếu và các
thứ tiêu chuẩn trong các thứ bìa ở các thứ cửa hàng, chưa bao giờ hắn béo tốt
bằng một phần ba bây giờ.
Mà đúng vậy, tôi thấy cái ôm đáp lại của ông bạn tôi cũng chặt vừa phải, nếu không nói là lỏng lẻo. Tôi hiểu ra điều này khi biết Tôtô không phải ở đây một mình. Dáng đường bệ của Tôtô cho tôi ấn tượng về một quan to, to tới chức nào tôi không biết, nhưng chắc chắn là to chứ không nhỏ. Trong khi tôi nghĩ về Tôtô như thế thì hắn cũng bận bịu với sự đo lường để phỏng đoán về tôi, vị trí xã hội cũng như túi tiền.
- Chú được tự do từ giờ đến đêm - ấy là Tô nói với một chàng
trai cắp cặp theo sau hắn, im lặng như một cái bóng, kể từ lúc hắn ra khỏi
thang máy – Nếu cần, tôi sẽ gọi.
Chàng trai gày còm, da mai mái, lí nhí vâng dạ, liếc tôi một
cái nhanh như chớp giật, rồi lập tức quay gót, đầu cúi thấp. Tôi không thấy cần
phải chào hắn ta. Tôi hiểu rằng hắn đã đánh giá đúng tôi, cho nên đã không thèm
chào tôi. Tôtô ôm tôi không chặt là phải. Đàng sau Tôtô là thuộc cấp của hắn,
mà có thể là những kẻ khác nữa, đang chăm chú theo dõi và xét nét đánh giá những
mối quan hệ của hắn.
- Cậu đói bụng chưa? – Tôtô ân cần hỏi – Tối nay chúng mình
ăn với nhau nhé.
- Bây giờ chưa đến bữa tối. Cậu muốn ăn?
- Chưa. Ta đi dạo một lát, rồi kiếm cái chén.
Khách sạn của Tô nhìn ra Champs Élysée, đại lộ lớn nhất của
Paris, chạy suốt từ cổng chào Kháng chiến cho tới Khải hoàn môn. Ra khỏi cánh
cửa quay bằng kính dày để xuống hè, Tôtô đi những bước thoải mái giữa đám khách
thập phương, tươi cười như thể Paris hiện nằm dưới quyền uỷ trị của hắn theo
một nghị quyết của Liên hiệp quốc.
- Cậu chỉ già đi chứ đéo thay đổi mấy. – Tôtô nhận xét bằng
giọng dửng dưng - Tớ có biết tin cậu đi dạy ở Algérie rồi khi về qua Pháp thì
tụt lại, xin tị nạn…
- Ờ… - tôi xác nhận.
- Tại sao cậu lại làm như thế nhỉ? Ở trong nước người ta có
đối xử tệ hại với cậu đâu. Tớ nghe nhiều tin đồn về cậu lắm. Có cả tin cậu được
CIA bảo trợ để … hề hề… để làm công việc cho nó, hề hề, bằng… chuyên môn của
cậu. Hoá ra đéo phải, láo toét hết.
- Hừm – tôi nhếch mép cười.
- Mà hình như ở đây cậu đéo … làm ăn được gì – Tôtô nói – Có
khi còn gặp khó khăn nữa, phải không?
Tôtô đánh giá không sai. Mà chỉ cần nhìn bộ quần áo tầu tầu
không được giặt ủi thường xuyên cũng đủ thấy. Trong cái nhìn của Tôtô tôi thấy
có ánh thương hại. Đến nước ấy thì tôi thấy cần phải ra ngay một bản tuyên bố. Ngay
lập tức. Cho nó rõ. Cho hết mọi ngộ nhận.
- Tớ sống bình thường. Dễ chịu. Cậu đã biết tính tớ. Vẫn như
trước, tớ là thằng không đòi hỏi nhiều, vì thế tớ không vất vả trong lựa chọn. Tớ
có con đường của tớ. Nó có thể khác con đường của cậu. Là lẽ thường. Cảm ơn cậu
đã không gọi tớ là tên phản bội. Có phải ở trong nước người ta gọi những thằng
bỏ đi như tớ bằng cái tên ấy không? Vậy thì cậu hãy nghe cho rõ đây này: tớ
chẳng mang ơn thằng nào thì tớ không thể phản bội thằng nào. Tớ xin đủ tất cả
những bản khai lý lịch, những cuộc cật vấn ở phòng tổ chức về tam đại nhà mình,
về tư tưởng xét lại, về quan hệ với bọn "Nhân văn - Giai phẩm" …
- Hề hề - Tôtô bình thản nghe tôi nói, hắn liếc nhìn tôi
thật nhanh rồi cười to, tiếng cười của hắn rất vô tư, làm tôi ân hận vì đã nói
với hắn bằng giọng hơi nhiều gay gắt – Chuyện xưa rồi. Xưa lắm rồi. Tớ không
tìm cậu để nói những chuyện đó. Cậu hoàn toàn lạc hậu với tình hình trong nước.
Tất cả đã khác rồi. Bây giờ là một thời đại mới. Mới hoàn toàn. Cậu không tin
hả? Thật thế đấy. Bây giờ người ta đéo có thời giờ để hỏi cậu những câu lẩm cẩm
về giáo điều hay xét lại nữa. Cậu muốn giáo điều cũng được, muốn xét lại thêm
vài lần nữa cũng xong. Chẳng ai quan tâm cậu nghĩ gì về chủ nghĩa xã hội hay
chủ nghĩa cộng sản cả. Chính quyền chỉ quan tâm tới cậu nếu như cậu có ý định
làm lung lay cái địa vị của nó mà thôi. Ngoài ra nó mặc tuốt. Nếu như có ai đó trong
bộ máy hỏi cậu câu nào thì tớ dám chắc người ta chỉ hỏi cậu có bao nhiêu đô la,
thế thôi. Cậu từ nước ngoài về mà. Mà không phải để lấy của cậu đâu, tiền của cậu
được mấy nả để mà lấy? Mà là họ muốn xét xem cậu có xứng đáng được giao thiệp
với họ không? Tốt hơn nữa là họ xem có thể cho cậu vào băng với họ hay không?
Thật đấy, đéo có xã hội nào thoáng bằng xã hội Việt Nam bây giờ, ngay cả mấy
anh đế quốc già nua như nước Pháp, nước Đức. Cậu cứ nhìn vào tớ đây này, tớ vẫn
sống được, còn sống phây phây nữa, sống đẹp nữa, hề hề…
Hắn nói không sai. Tất cả đã khác. Bằng chứng là hắn đang
nện gót giày cồm cộp bên cạnh tôi, giữa “kinh thành ánh sáng”, như chúng tôi
thường gọi Paris trong những mộng mơ một thời trai trẻ. Hắn đưa mắt nhìn ra cái
cột đá Ai Cập thẳng đuột ở quảng trường Concorde.
- Tớ muốn cậu bấm cho tớ mấy pô ảnh ở đó. Đi với mấy thằng
dưới quyền tớ vẫn cứ phải giữ ý một chút. Đéo tin được chúng nó, cái lũ mất dạy
ấy. Tớ mà ngã xuống là chúng nó lập tức dẫm lên xác tớ ngay. Cậu là bạn tớ, với
bạn tớ có thể sống thật…
Tôtô nói bằng giọng tâm sự. Hắn không xạo. Tôi suy nghĩ miên
man. Tôi như ở trong một giấc mơ quái quỷ, chẳng có gì giống sự thật. Tôi sẵn
sàng tin ở cuộc gặp gỡ với bất kỳ người nào khác ở đây, trừ hắn.
- Cậu cũng đã khác – tôi nói – Khác lắm.
Tôtô ngửa mặt lên trời mà cười:
- Hề hề… Tớ mà không biết cậu là cái thứ gì hay sao? Cậu ấy
à, cậu là một thằng lãng mạn lý tưởng. Cậu chẳng bao giờ biết sống với thực tế.
Cậu không thừa nhận nó. Cho nên cậu luôn luôn thất vọng. Cậu luôn luôn cho rằng
cuộc đời phải thế này thế nọ như cậu hình dung ra, không phải theo sách này thì
theo sách khác. Cậu đã thích chủ nghĩa cộng sản vì cậu thèm khát một xã hội
công bằng, đầy ắp tự do. Thế rồi cậu chán nó vì cậu thấy nó trong thực tế đếch
phải là như thế.
Hắn chửi tôi một chặp. Với những câu chữ của một người cảm
thấy mình có toàn quyền làm chuyện đó.
- Tớ muốn sống thật, như mình tin tưởng sẽ được sống như thế
– tôi nói, ngậm ngùi nhớ lại một thời đã qua. Không biết hắn kiếm đâu ra ngần
ấy thông minh trong thời gian chúng tôi xa nhau? – Đúng là tớ đã lý tưởng hoá
cuộc sống. Tớ không tài nào chịu nổi cái bọn vỗ ngực xưng rằng chúng nó chiến
đấu vì hạnh phúc của đồng loại, trong thực tế lại tự đặt mình lên trên đồng
loại để vớt hết váng sữa của nồi sữa loãng mà đồng loại chỉ được phép đứng nhìn
chứ không có để mà húp…
- Ha ha! – Tôtô cười vang - Lãng mạn chửa? Cậu hãy chỉ cho
tớ một thằng sống vì người khác coi. Tớ dám chắc cậu sẽ chẳng chỉ ra được lấy
một thằng. Một nửa thằng cũng không. Ở đời này, cậu ơi, thằng đéo nào cũng chỉ
sống vì nó hết. Cậu tưởng mấy ông lãnh tụ của chúng ta tuyên bố họ chiến đấu vì
chủ nghĩa này chủ nghĩa nọ là họ nói thật sao? Đừng hòng. Đéo có cái ấy đâu,
nói thật cho cậu biết, đéo có là đéo có.
Tôi nhớ ngày đầu tiên gặp Tôtô. Hắn từ Nghệ An ra, đen đủi,
gày còm, bộ mặt chất phác, giọng nói nhỏ nhẹ. Bây giờ hắn là một người Hà Nội,
nói thứ tiếng khác người Hà Nội ngày xưa, nhưng là người Hà Nội hiện đại, bằng
chứng là hắn đéo liên tục, trong mỗi câu nói. Điều tôi còn thắc mắc là trong
cái sự đổi đời đang diễn ra ở quê hương, cái gì đã thay đổi hắn đến thế, cơ hội
bằng vàng nào đã làm cho hắn trở thành một ông lớn như bây giờ?
Tôi bảo:
- Tớ hiểu cậu chứ. Từ ngày ấy. Cậu là thằng giỏi. Cậu giỏi ở
chỗ biết thích nghi hơn bất cứ đứa nào trong tụi mình. Ngay từ hồi ấy cậu đã
chứng tỏ khả năng thích nghi với mọi thể chế, mọi thời đại. Cậu có thể sống ung
dung bên cạnh cả Stalin, cả Mao Trạch Đông, cả Ceaucescu, thậm chí cả Hitler…
- Hề hề…
- Tớ nói không sai. Tớ còn nhớ cậu đã hăng hái như thế nào
trong việc đưa ông chú cậu ra bắn trong cải cách ruộng đất. Lại cũng cậu cũng
hăng hái không kém xung phong đi sửa sai… ở vùng khác. Cái ảnh Fidel Castro vẫn
còn treo trong phòng cậu đấy chứ?
- Hề hề… Cậu có một trí nhớ kinh hoàng. Bây giờ tớ có một
ngôi nhà lớn nhiều phòng, và trong phòng ngủ của tớ toàn treo tranh sexy.
Tôi không được như hắn. Tôi là thằng không có ích cho các
thứ cấp trên, trưởng phòng hay giám đốc. Đã thế, tôi lại có cái tật mê văn chương,
thích đọc sách, thích giao du với giới văn nghệ sĩ. Lĩnh vực hạt nhân là bí mật
quốc gia cho nên cơ quan chúng tôi được nhà nước đặc biệt quan tâm, ngoài nhân
viên bảo vệ còn nhan nhản công an dưới mọi thứ vỏ bọc không cần thiết, vì chúng
tôi đều biết thừa cô văn thư, hay anh tổ chức kia là ai, bởi vì nếu chúng tôi
ngu quá không biết thì họ cũng phải úp mở cho chúng tôi được biết. Điều tôi
hoàn toàn không ngờ là những quan hệ cá nhân của cán bộ công nhân viên cũng bị
đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của đảng. Kiểm soát ngầm thôi, nhưng là kiểm
soát.
Một anh bạn tôi yêu một cô con nhà tư sản, liền được phòng tổ chức gọi
lên góp ý. Góp ý rồi, anh ta không chừa, cứ yêu, thế là lập tức bị thuyên
chuyển đi công tác khác, tất nhiên là một công tác không ra gì. Nhà thơ Xuân Diệu hay nhà văn Nguyễn Khải đến
chơi với tôi thì chẳng ai nói. Nhưng chỉ cần một lần tôi mời ông Trần Dần với
ông Phùng Quán tới phòng tôi ăn cơm, rồi vì rượu say hai ông lăn ra ngủ lại, thế
là mọi sự lộn tùng phèo tất cả. Tôi bị phòng tổ chức gọi lên kiểm điểm vì tội
quan hệ với những phần tử phản động. May mà tôi có ông anh con chú con bác làm
ở trên bộ bảo lãnh nên mới lọt lưới trong đợt nhà nước tuyển cán bộ đi Algérie
dạy học.
- Đừng cãi nhau với tớ. Đúng là tớ thích nghi được với mọi
chế độ. Mà tại sao lại không thích nghi nhỉ? Thích nghi là tốt chứ. Chúng ta là
người, mà con người là động vật đặc biệt, nó duy nhất thích nghi được với mọi
hoàn cảnh. Có con đéo nào được như thế? – Tôtô trích dẫn Dostoevsky – Mà thích
nghi có gì khó cơ chứ?
Tôi nhún vai, không nói gì nữa. Tôi bận tìm một tính từ
chính xác cho loại người như Tôtô. Hình như người ta thường dùng cụm từ “khuyển
nho”. Cứ nhập đại từ cinic của thế giới mà hay. Viết cinic hay xi ních cũng
được. Thói quen sẽ khẳng định chỗ đứng cho nó.
Trời tối dần. Đã lâu rồi tôi không có dịp ngắm cảnh Paris
khi chiều xuống. Nó thật đẹp trong sự hoà trộn giữa ráng chiều và ánh đèn.
Thành phố như được mạ vàng mười. Hoặc bằng giấy trang kim, nếu nhìn bằng con
mắt yếm thế.
Tôtô dẫn tôi vào một nhà hàng sang trọng. Chúng tôi kiếm một
bàn trong góc khuất. Người bồi già hình như đã quen với Tôtô, lập tức xuất hiện,
nụ cười thật tươi:
- Thưa ông dùng gì ạ?
- Như mọi khi. Một chai vang tốt, anh chọn cho tôi. Nếu
không có gì hay hơn thì Mouton Cadet cũng được. Và đừng quên patê gan ngỗng.
Loại nhất.
- Có ngay, thưa ông.
Trong bữa ăn, Tôtô hỏi tôi:
- Cái nhà của ông cụ cậu ở phố Huế, cậu tính sao?
Ngôi nhà lớn của gia đình tôi bị trưng dụng hồi cuộc chiến
tranh với Pháp chấm dứt, tôi đã quên nó. Không quên cũng chẳng được. Ông cụ bà
cụ mất, tôi là người thừa kế duy nhất. Người ta lấy ngôi nhà, cho tôi một căn
phòng ở khu tập thể cơ quan. Căn phòng ở đầu hồi khá rộng, có hai cửa sổ ở hai
cạnh, đến nỗi có nhiều bạn đồng sự phát ghen. Ông thủ trưởng sáng suốt bèn ghép
thêm một người vào ở cùng với tôi để đừng có lời ông tiếng ve, tránh mâu thuẫn
nội bộ. Người ở cùng tôi là Tôtô.
- Tớ quên nó rồi.
- Ơ hay, sao lại quên? Nhà nước bây giờ có chủ trương trả
lại các nhà đã trưng thu hoặc trưng dụng đấy. Giấy tờ còn cả chứ?
- Còn. Để ở Hà Nội.
- Cậu nên đòi lại ngôi nhà.
- Đòi sao được?
- Cậu làm cho tớ cái giấy uỷ quyền. Tớ sẽ đòi cho cậu.
Tôi ngừng nhai, nhìn Tôtô. Hắn xắn miếng gan ngỗng ngọt như
xắn một lát bơ tươi.
- Nhưng lấy lại làm gì? Tớ đâu có định về ở ngôi nhà đó.
- Cậu dại bỏ mẹ. Cậu có biết bây giờ giá trị nó là bao nhiêu
không?
Hắn nói một con số khủng khiếp quy ra vàng và đô la.
- Đã có bao nhiêu hộ đang ở đó. Đòi lại bây giờ để lấy tiền
cho thuê à? Cậu có nhớ nhiều người đã phải xin hiến nhà để khỏi phải sửa chữa
vì tiền cho thuê không đủ để sửa chữa không?
- Lại cũng xưa rồi. Cậu sẽ lấy lại được nhà bằng một bài
toán. Bao nhiêu sẽ cho các hộ phải ra đi? Bao nhiêu để bôi trơn bộ máy, từ dưới
lên trên? Bao nhiêu cho khâu trung gian? Còn lại là của cậu. Tối thiểu cũng còn
lại vài trăm ngàn đô. Không ít đâu. Coi như của từ trên trời rơi xuống.
Tôi nhìn Tôtô. Hình như chữ trưởng thành không đủ để nói về
hắn.
- Cậu ở khâu nào?
Hắn nhìn lại tôi bằng cặp mắt ráo hoảnh:
- Tất nhiên, ở khâu trung gian. Mặc dầu cậu là bạn tớ, nhưng
thời đại mới, đéo có thằng nào làm không công cho thằng nào.
- Tớ sẽ nghĩ về chuyện này.
Tôtô có vẻ không bằng lòng.
- Còn phải nghĩ gì nữa? Cậu may mắn có tớ là bạn.
Tôi không dám chắc là như thế. Nhưng tôi không nói ra.
Lúc ăn tráng miệng, Tôtô lờ đờ nhìn tôi:
- Giấy uỷ quyền cậu nhớ phải lấy dấu công chứng hẳn hoi mới
được đấy nhá. Tớ sẽ làm giúp cậu. Giúp là chính, chứ chuyện đòi nhà lủng củng
vô cùng, mất thời giờ lắm. Được cái tớ đông quân, tớ sẽ sai chúng nó chạy. Tớ
sẽ lấy giấy uỷ quyền vào lần sau, hả?
- Cậu hay qua Paris lắm à?
- Như cơm bữa. Tớ đi khắp. Thuỵ Sĩ, Đức, Tiệp, Ba Lan, Nga…
- Để làm gì?
Hắn nháy mắt với tôi:
- Biết nhiều thì chóng già. Lẽ ra cậu phải đoán ra ngay khi
gặp tớ. Hồi trước tớ phải nằm chết dí ở Lausanne và Genève. Buồn như chấu cắn. Bây
giờ thì phải đi cả Nga. Moskva, Petersburg. Ở đó đéo ra cái gì, chán lắm. Hỗn
loạn. Thế mà trước là nước xã hội chủ nghĩa anh cả đấy. Nhưng cứ phải đi. Không
nên gửi tiền vào một ngân hàng duy nhất…
Tôi trợn mắt nhìn người bạn cũ. Không lẽ bây giờ, mới có một
ít năm, mà hắn đã kịp giàu đến thế?
Tôtô đọc được ý nghĩ trong mắt tôi. Hắn lấy khăn chùi mép và
nói:
- Cậu ngây thơ lắm. Tớ không giàu đến thế đâu. Nhưng có
những người giàu cần đến tớ. Và tớ đã dây máu thì tớ ăn phần.
Chúng tôi đứng lên. Tôtô cho bồi khoản tiền bo bằng một bữa
ăn đàng hoàng cho tôi. Người bồi rạp mình chào hắn.
Lúc chia tay, Tôtô khuyên tôi:
- Hãy chấp nhận thực tế như nó có. Đừng nghĩ tới những khái
niệm trừu tượng như dân chủ, tự do làm gì. Vô ích. Chiến tranh đã qua rồi. Cậu
lại muốn một cuộc chiến tranh mới hay sao? Cho dù là để lập một trật tự mới
theo ý cậu, và những thằng dở hơi nào đó. Tớ thì tớ đéo muốn. tớ chỉ muốn làm
tiền. Cậu cứ dằn vặt mình mãi làm gì? Tại sao cậu không thể coi đảng cộng sản
như một triều đình phong kiến? Và Bộ
Chính trị như một ông vua, hoặc một hoàng đế, với một tổng bí thư là cái đầu,
số còn lại là tứ chi, còn các uỷ viên trung ương là hoàng tộc. Cậu cứ nghĩ như
thế đi thì mọi sự sẽ trở thành đơn giản. Đất nước ta có bao nhiêu năm do vua
chúa cai trị? Có chết ai đâu. Các cụ nhà ta vẫn sống, vẫn sinh con đẻ cái, hề
hề, mới có chúng ta ngày nay chứ. Nếu cậu ở lại với triều đình, cậu cũng vẫn có
một chức quan, không to thì nhỏ. Nếu có phải hô “Thánh thượng vạn tuế!” thì ta
hô, mất gì của bọ?
Tôi nín lặng. Tôi còn biết nói gì?
Tôtô ôm chặt tôi, hắn còn hôn lên hai má tôi nữa. Có lẽ hắn
yêu tôi thật. Tại sao lại cứ phải nghĩ rằng hắn tìm tôi chỉ vì ngôi nhà ở phố
Huế?
“À demain”, hắn nói.
“À
demain” tôi đáp, lòng buồn rượi. Ờ thì hẹn gặp lại ngày mai. Nhưng ngày mai nào? Chẳng lẽ ngày mai sẽ lại vẫn như hôm nay?
Vũ Thư Hiên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét