AEC: CỘNG ĐỒNG KINH TẾ ASEAN NĂM 2015 COI NHẸ NHÂN QUYỀN

Thanh Trúc

2012-09-16

Logo của AEC - Cộng Đồng Kinh Tế
ASEAN năm 2015. Photo courtesy of AIPA

"Tại Việt Nam, người dân không được quyền thành lập những tổ chức dân sự xã hội, không được phép biểu tình trừ những chuyện gọi là mít tinh tập thể để hô hào điều gì có lợi cho nhà nước." 

ASEAN đang chuẩn bị và xúc tiến mọi thủ tục để thành lập AEC - Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN năm 2015, được coi là bước tiến quan trọng trong khu vực.

Tuy nhiên các tổ chức nhân quyền cảnh báo là nếu ASEAN coi nhẹ hoặc bỏ qua những vấn đề thuộc về quyền con người trong tiến trình AEC thì tiêu cực và mất quân bình sẽ xảy ra trong cộng đồng kinh tế chung đó.

Công nhân không tay nghề

Nhân quyền, dân chủ, bảo vệ công nhân, môi sinh, di dân, môi trường sống, là những vấn đề quan trọng đã không được bàn trong tiến trình thành lập AEC Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN năm 2015, theo các chuyên gia nhân quyền và các nhà hoạt động dân chủ ở khu vực Đông Nam Á, tại một buổi hội thảo mới đây ở Bangkok, Thái Lan. Điều đáng quan ngại là AEC có thể tạo những ảnh hưởng tiêu cực và bất cập lên tầng lớp công nhân không có tay nghề, rồi thì môi trường, quyền con người trong cộng đồng, lợi tức không cân xứng giữa các thành phần lao động và nhiều vấn đề khác nữa.

Bà Sriprapha Petcharamesree, đại diện Thái Lan trong ACHR Ủy Ban Liên Quốc ASEAN Về Nhân Quyền, nhận định là những vấn đề như dân chủ và quyền con người không được đề cập đến trong các văn bản AEC - Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN, chưa kể những chuyện quan trọng không kém như khả năng điều hành từ chính quyền, trách nhiệm xã hội của các tập đoàn kinh doanh hay đầu tư chẳng hạn.

Vẫn theo lời bà, dù như tiến tới được một khu vực trao đổi hàng hóa tự do năm 2015 đi nữa thì sự giới hạn sẽ là vấn đề nảy sinh và ảnh hưởng đến nguồn nhân lực tức là giới lao động không chuyên từ nước này sang nước khác.

Nói đến nhân quyền là phải nói đến quyền lợi của giới công nhân không có tay nghề, điều mà các văn bản AEC không nhắc tới, cho nên không có bảo đảm sự thành công của AEC sẽ cải thiện được quyền con người.

Ông Yap Swee Seng, giám đốc điều hành Asia Forum Diễn Đàn Châu Á, một tổ chức nhân quyền ngoài chính phủ ở Thái Lan, khẳng định là những tầng lớp lao động không chuyên, vốn đông đảo hơn và được AEC ưu tiên nhiều hơn, sẽ không được đối xử ngang hàng với tầng lớp công nhân có tay nghề trong khu vực:

“AEC sẽ tạo nên sự phân biệt đối xử, tạo tình trạng không cân xứng về lợi tức khi mà thành phần lao động có tay nghề kiếm được nhiều tiền hơn thành phần lao động không chuyên.

Không thể chỉ chú trọng đến kinh tế, ông Yap Swee Seng nói tiếp, mà phải quan tâm đến quyền lợi của những người từ quốc gia này sang quốc gia khác để làm việc, gọi là công nhân di cư hoặc lao động nhập cư, sẽ tăng cao một khi AEC Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN thành hình.”

Môi trường

Công trường xây Đập Xayaburi vẫn
không ngưng hoạt động.
Source: International River Network.

Ảnh hưởng của AEC đối với môi trường, tác động trực tiếp đến cuộc sống của những cộng đồng dân cư địa phương, là tiêu đề được bà Naruemon Tapchumpol, giảng sư môn Khoa Học Chính Trị viện đại học Chulalongkon, trình bày chi tiết. 

Một trong những câu hỏi giáo sư Tapchumpol nêu ra là những dự án thủy điện qui mô mà từng nước ASEAN đang nhắm tới liệu có bảo vệ có tôn trọng quyền lợi và cuộc sống của người dân, nhất là các cộng đồng dân cư bị buộc phải di dời vì những dự án đó:

“Những dự án thủy điện lớn tác động đến nhiều quốc gia, điển hình như đập thủy điện Xayaburi đang xây trên lãnh thổ Lào, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, sinh thái và cuộc sống của người dân Lào, Kampuchia và Việt Nam, ba quốc gia của tiểu vùng Mekong.”

Quyền lợi căn bản

Cô Huỳnh Thục Vy bị bắt một cách
thô bạo ngày 1 tháng 7, 2012. TTCCT/danlambao

Về mặt nhân quyền của từng nước ASEAN, bà trình bày tiếp:

“Philippines tương đối là quốc gia có nhiều tự do nhất về mặt ngôn luận, kế đó là Indonesia, thứ ba là Thái Lan nếu đừng để ý đến đạo luật cấm xúc phạm quốc vương và hoàng gia.

Tại Singapore, người dân có thể bày tỏ bất cứ suy nghĩ nào trừ chuyện phê bình chính phủ. Tại Việt Nam, bà nói tiếp, người dân không được quyền thành lập những tổ chức dân sự xã hội, không được phép biểu tình trừ những chuyện gọi là mít tinh tập thể để hô hào điều gì có lợi cho nhà nước.

Tương tự như thế, người dân ở Kampuchia hay Lào cũng không được quyền tụ tập đông người, quyền ghi tên thành lập tổ chức xã hội bị cấm đoán, mở miệng nói điều gì ngược với đường lối của nhà cầm quyền là bị tù.”

Tới lúc này, giáo sư Tapchumpol nhận định, chưa có gì chắc chắn và rõ ràng để có thể tin là dân chủ, nhân quyền và tự do phát biểu ở các nước ASEAN sẽ được cải thiện, được thăng tiến trong Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN 2015.

Theo ông Yap Swee Seng của Diễn Đàn Châu Á, vấn đề nhân quyền liên quan đến AEC còn nằm trong những hệ lụy mà các tập đoàn đầu tư đa quốc gia và các đại công ty khai thác nước ngoài gây ra tại những quốc gia đang mở mang của ASEAN, nơi sự áp dụng luật lệ không mấy nghiêm chỉnh, dẫn tới sự ô nhiễm môi sinh, hàng loạt rừng bị phá hủy, diện tích đất canh tác bị thu hẹp, rất nhiều cộng đồng phải di dời và thay đổi vì những chương trình đô thị hóa.

“Khu vực kinh tế chung AEC là thử thách cũng là cơ hội cho người dân các nước ASEAN chiêm nghiệm về những hậu quả tiêu cực từ một nền kinh tế hiện đại từ điều gọi là nền kinh tế hiện đạị.”

Vì vậy, ông Yap Swee Seng cảnh báo, những dự án phát triển của AEC 2015 dù thực tế đến mấy cũng sẽ gặp phải tranh cãi và chống đối một khi người dân nhìn thấy nhân quyền và quyền lợi căn bản trong cuộc sống của họ không được quan tâm không được tôn trọng đúng mức.

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/activists-concerned-aboutrights-under-aec-09162012133448.html