Nguyễn Đình Ấm - Trí Nhân Media
Trên thực tế, hoạt động của báo chí VN từ cuộc kháng
chiến chống Pháp, chống Mỹ đến năm 1975 là nền báo chí cổ động “ta thắng địch
thua”. Từ năm 1975 đến nay thì chủ yếu minh họa ý chí của lãnh đạo từ trung
ương đến địa phương, cổ xúy cho cải cách ruộng đất, hợp tác hóa, mở ra, thu vào
quy mô hợp tác xã, địa giới hành chính huyện, xã, tỉnh; cổ súy cho các điển
hình “ảo” của kinh tế tập thể, bao cấp duy ý chí kiểu “Mo cơm quả cà tấm
lòng cộng sản, Ba ngọn cở hồng, Gió đại phong…”…
Một số tờ báo loại này như Tuổi Trẻ,
Thanh Niên, Lao Động…ngoài nội dung “cúng cụ,…” như các tờ “quốc doanh” nhàm
chán đã có các thông tin sát với cuộc sống, thậm chí còn chống tiêu cực, tham
nhũng ở giới hạn nhất định. Nhờ đó, các tờ báo loại này đã nhanh chóng thu hút
độc giả, tăng lượng phát hành, thu hút được nhiều quảng cáo, đời sống người làm
báo cải thiện góp phần xây dựng xã hội. Đặc biệt, thời kỳ “những việc cần làm
ngay” của tổng bí thư Nguyễn Văn Linh tưởng báo chí VN lên đến “mây xanh” nhờ
những bài biểu dương các điển hình đổi mới, phê phán chế độ “quan liêu, bao cấp”,
chống tham nhũng đình đám…khi các thế lực này chưa thành “bầy sâu” còn ngây
thơ, chưa có kinh nghiệm “vô hiệu hóa báo chí”. Đây là thời kỳ “hoàng
kim” nhất của báo chí VN. Dở các tờ báo như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Tiền Phong,
Lao Động…vào những năm 1986-2005, 2006 tin tức phong phú, các vụ chống tiêu cực
đình đám hấp dẫn (dù vẫn trong giới hạn nhất định), các trang quảng cáo tràn ngập,
số người sống bằng nghề bán báo dạo đông đảo chưa từng thấy.
Tuy nhiên, sau khi TBT Nguyễn Văn
Linh bị “bao vây” thì việc chống tham nhũng bị răn đe, báo chí lề phải từng bước
trở về “thuần” thân phận công cụ, nhất là từ những năm 2004,2005…thì bị giáng
những đòn chí mạng: Do hăng hái “quá đà” trong các vụ “nhậy cảm”, vụ PMU
18,…khi các loại “sâu mọt” đã trưởng thành, nhóm lợi ích đã hùng mạnh…một số
phóng viên bị vào nhà đá, quan báo “cấp tiến” bị “chuyển đến ghế nhàn hạ” theo
“yêu cầu của tổ chức”(ảnh trên: Mặt nhà báo VOV sau khi bị đánh ở Văn Giang).
Bên kia
thái cực, một số phóng viên sa đọa, biến chất đăng bài, hù dọa doanh nghiệp đòi
tiền bị đi tù…cũng giáng những đòn chí mạng vào uy tín báo lề phải. Cùng thời kỳ
này, người ta cũng kiềm tỏa báo chí một cách thô thiển nhất. Ông Lê Doãn Hợp, một
lãnh đạo tỉnh lẻ được giao quản lý ngành truyền thông trung ương có câu nói “bất
hủ” mà lịch sử báo chí VN không thể quên: Báo chí phải theo “lề phải” mà theo
GS Ngô Bảo Châu là “đường đi của con cừu”.Ông sau hình như cũng như vậy? Có vẻ
người ta cố tình chọn những anh “điếc không sợ súng” để ngồi cái ghế “đen bạc”
này cho được việc, không văn hoa, lễ nghĩa gì hết?…
Do các tổng biên tập báo “lề phải”
lấy “an toàn để sản xuất, sẩn xuất phải an toàn” nên các tờ báo không còn đăng
các thông tin “quá sát” đòi hỏi của cuộc sống, các vụ tham nhũng, sai phạm, thất
thoát của quan chức đình đám…hấp dẫn nữa, mặc cho độc giả ngày càng mai một. Để
“an toàn là trên hết” những tờ báo dũng cảm nhất đăng tin bọn bành trướng
TQ gây ra hoạn nạn cho ngư dân đã phát minh ra các từ làm phong phú cho
kho tàng tiếng Việt như: “Tàu lạ, tàu nước ngoài, nước bạn… ”
Từ 2007, 2008 những vụ thất thoát
khổng lồ như vụ Vinashin, Petro VN, Sông Đà, Agribanhk, Jetstar Pacific, hàng loạt
ngân hàng, đại gia chao đảo… kinh tế VN lao đao, lạm phát phi mã, hàng loạt DN
phá sản, số còn lại rơi vào khó khăn phải cắt
Để đối phó tình trạng khó khăn,
nhiều tờ báo đã bị “lá cải hóa”, không ít tờ phải tuyển các nhân viên, phóng
viên “chân dài” để đấu rượu “mồi chài” đại gia, đi các cơ quan, DN “moi” quảng
cáo, tài trợ…Những vụ mua bán dâm của các người mẫu, hoa hậu, váy áo “ren đỏ,
ren xanh, lộ hàng”, chân dài, quần ngắn…của chị em được lên trang nhất. Những vụ
án đâm chém kinh hoàng, các vụ dâm ô trụy lạc, ly kỳ…được “lách” bằng cách “bài
học” khai thác triệt để sự ly kỳ, rùng rợn...
Đặc biệt, hiện tượng số tờ báo bị cá nhân lãnh
đạo thao túng đi vào con đường sa đọa đến cùng cực, xu nịnh, bênh vực kẻ mạnh,
vùi dập kẻ yếu, trả ân, báo oán…để tâng công, ve vãn thế lực nọ, kia nhằm
dựa dẫm, kiếm lợi ngày càng nhiều. Tờ “Năng lượng mới” của nhà báo nhớn Như
Phong bênh vực sáng kiến thu phí ô tô, xe máy của bộ trưởng Đinh La Thăng tức
khí gọi ca sĩ Mỹ Linh là “ả ”, bao che ngụy biện cho độc tài Gadhafi một
cách quá “lố”…Rồi VTV, HTV, An Ninh thủ đô, Hà Nội Mới… xuyên tạc, vu khống
TS Cù Huy Hà Vũ, các nhân sĩ, Bùi Thị Minh Hằng… đi biểu tình chống TQ. Giữa
tháng 10/2011 một loạt tờ báo lề phải ngang nhiên đăng chuyện một ông chánh án
vào nhà nghỉ với “vợ xe ôm” ý miệt thị…
Tất cả những yếu tố này dẫn đến độc
giả càng giảm. Nhiều tờ báo trước kia phải dở mãi các tờ quảng cáo mới tìm thấy
trang nội dung thì nay rất dễ vì các trang quảng cáo còn rất ít. Những đội quân
bán báo dạo đông đảo xưa kia cũng lặng lẽ về quê “làm ăn lương thiện”.
Các tờ báo loại “ quốc doanh” như Nhân dân, Quân đội…không bao giờ tìm thấy
trên sạp. Riêng các tờ Công An các loại bị ảnh hưởng ít hơn do độc quyền có và
đăng nhiều thông tin “cướp, giết, hiếp, các vụ án ly kỳ…” được các độc giả tò
mò cần giết thời gian sử dụng. Riêng các đài truyền hình cũng bị “mai một” khán
giả. Ngày càng nhiều người cứ khi nào xuất hiện những thông tin vô bổ, những
nhân vật dù “bự” nhưng “không ai lạ gì nhân cách, không thể tin được” thuyết giảng,
ba hoa trên màn hình là tắt TV để “tiết kiệm điện”…
Đặc biệt, một thách thức mà xưa
nay ít ai có thể ngờ tới là báo “lề phải” từ nay luôn có nguy cơ bị kiện.
Khi nhiều nhân sĩ, trí thức cùng nhân dân xuống đường biểu tình phản đối TQ cướp
đất, lấn đảo, cướp bóc dân ta bị chính quyền gọi là “gây rối”, bị “thế lực thù
địch” xui bẩy…dẫn đến bắt bớ, đàn áp người biểu tình. (ảnh bên: Nhà báo Hoang
Khương bị cánh sát đưa giam tại khám Chí Hòa). Là “cái mồm” của chính quyền nếu
nói đúng sự thật thì không đạt “mục đích yêu cầu” còn nói sai(tất nhiên)
thì sẽ bị kiện ra tòa. Ngày 6/9/2011, lần đầu tiên các nhân sĩ nổi tiếng đã gửi
đơn đến tòa án quận Đống Đa (Hà Nội) khởi kiện HTV(tờ An ninh thủ
đô, Quân đội, An ninh thế giới…thoát) về hành vi đưa tin sai sự thật, vu khống,
xúc phạm các ông biểu tình yêu nước.
Dù được “chủ quản” bảo kê, không
xét xử nhưng những kẻ cậy thế làm càn bị dư luận văn minh phỉ nhổ, lịch sử sẽ
ném những ông TBT, giám đốc ôm chân kẻ mạnh, vùi dập kẻ yếu vào sọt rác…
Trước đây nhiều vụ kiện kiểu này
thường là bị đơn “không thèm chấp”, báo lề phải độc quyền thông tin, chiếm lĩnh
lẽ phải...Thế nhưng nay đã khác do mạng Internet phát triển, mọi hành vi xấu, tốt,
quang minh chính đại hay hèn hạ, tối tăm…của tổ chức, cá nhân liên quan đến quốc
kế dân sinh, dân chủ, tham nhũng, maphia…được các trang mạng, blog cá nhân, tổ
chức đăng tải. Thời kỳ báo lề phải độc tôn chi phối thông tin xã hội đã chấm dứt.
Như vậy, báo chí, một số người làm báo “lề phải” bây giờ không còn cứ cậy thời
thế nói bừa như trước để “xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ”, lĩnh giải thưởng báo
chí hàng năm mà vô sự…
Tuy nhiên, dù các tờ báo hoạt động
theo “một lề” phản ánh, minh họa cuộc sống theo “chủ quản”, phần lớn
nội dung vô bổ, vô cùng lãng phí tài nguyên, tiền bạc của nhân dân nhưng cũng
không thể phủ nhận vẫn còn những phóng viên, TBT báo lề phải âm thầm làm được
việc có ích cho xã hội. Ngoài hết sức nâng niu những người tốt, việc tốt, viết
bài chống tham nhũng, lộng hành, thói hư, tật xấu khi được phép (như vụ Tiên
Lãng) họ cũng khôn ngoan lách luật, chớp thời cơ, lợi dụng hoàn cảnh, bối cảnh…để
công khai, tiết lộ những thông tin “nhậy cảm” thường bị cấm nhưng có lợi cho
dân, cho nước…Nhờ ống kính, âm thanh những cuộc phỏng vấn trực tiếp, những
thông tin mới nghe, mới đọc tưởng như ca ngợi, tôn sùng, khách quan…nhưng phản
ánh, gợi mở bản chất khốn nạn về một kẻ nào đó, sự việc nào đó... Đặc biệt họ
tung sự thật có lợi cho quốc kế, dân sinh lên mạng mà báo lề phải không bao giờ
cho đăng…Chúng ta nên hết sức cảm ơn họ.
Kỷ niệm ngày nhà báo VN năm nay
tôi (có thể nhiều người khác) xin chia sẻ với nhà báo Hoàng Khương PV báo Tuổi
Trẻ đang ở trong tù. Mặc dù anh bị bắt giam, bị xét xử, sẽ bị quy tội nhưng người
lương thiện không ai nghĩ anh có tội và ngược lại, anh là nhà báo dũng cảm…
Chúc anh cũng như những người cần
bút chân chính “chân cứng, đá mềm”.
Nguyễn Đình Ấm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét