Á TẾ Á CA

Trần Kỳ Trung

Cụ Phan Bội Châu

Bây giờ chúng ta có đầy đủ thời gian và sự kiện suy nghiệm lại nhưng năm tháng trước buổi bình minh của cách mạng tháng tám. Một cuộc cách mạng muốn thắng lợi, cần có những người tri thức yêu nước bản lĩnh và những lãnh tụ thiên tài dẫn đường. Chính những con người này sẽ chỉ ra những đường, nước mà dân tộc, những người nghèo cùng khổ phải đi. Cũng chính họ chỉ rõ nguồn cơn của mọi đói khổ, áp bức để những người nghèo nổi dậy. Đọc lại bài diễn ca Á TẾ Á CA của nhà Chí sỹ yêu nước lớn Phan Bội Châu, hiển hiện trước mắt chúng ta, rất chân thực của xã hội Việt Nam trước năm 1945, một xã hội bất công, áp bức, cần thức tỉnh những con dân nô lệ phải nổi dậy lật đổ.

Suy cho cùng, bất cứ một chính thể nào đi ngược lại quyền lợi dân tộc, bên trong bóc lột, đàn áp thậm tệ người dân, bên ngoài tự nhận là tay sai cúc cung hèn hạ đầu hàng ngoại bang thì tất yếu sẽ có những PHAN BỘI CHÂU mới và những bài Á TẾ Á CA mới vạch trần những thủ đoàn tàn bạo của chính thể đó và làm thức tỉnh những người dân yêu nước.

Giá trị có ý nghĩa lịch sử của bài diễn ca Á TẾ Á CA luôn luôn mới.

*****************************

Non sông thẹn với nước nhà, 

Vua là tượng gỗ, dân là thân trâu. 

Việc dây thép, việc tàu, việc pháo, 

Việc luyện binh, việc giáo học trường, 

Việc công nghệ, việc nông thương, 

Việc khai mỏ khoáng, việc đường hoả xa.

Giữ các việc chẳng qua người nước, 

Kẻ chức bồi, người tước culi. 

Thông ngôn kí lục chi chi, 

Mãn đời lính tập, trọn vì quan sang. 

Các thức thuế các làng thêm mãi, 

Hết đinh điền rồi lại trâu bò. 

Thuế chó cũi, thuế lợn bò, 

Thuế diêm, thuế tửu, thuế đò, thuế xe. 

Thuế các chợ, thuế trà, thuế thuốc, 

Thuế môn bài, thuế nước, thuế đèn. 

Thuế nhà cửa, thuế chùa chiền, 

Thuế rừng tre gỗ, thuế thuyền bán buôn. 

Thuế gò, thuế bãi, thuế cồn, 

Thuế người chức sắc, thuế con hát đàn. 

Thuế dầu mật, thuế đàn đĩ thoã, 

Thuế gạo rau, thuế lúa, thuế bông. 

Thuế tơ, thuế sắt, thuế đồng, 

Thuế chim, thuế cá, khắp trong lưỡng kì. 

Các thức thuế kể chi cho xiết, 

Thuế xia kia mới thật lạ lùng, 

Làm cho thập thất cửu không, 

Làm cho xơ xác, khốn cùng chưa thôi. 

Lại nghe nỗi Lào Cai, Yên Bái[15], 

So muôn người như giải lũ tù. 

Ăn cho ngày độ vài xu, 

Việc làm gian khổ, công phu lạ lùng. 

Độc thay phong chướng nghìn trùng, 

Nước sâu quẳng xác, hang cùng chất xương. 

Nỗi diệt giống bề lo bề sợ, 

Người giống ta biết có còn không? 

Nói ra sởn gáy động lòng, 

Cha con khóc lóc, vợ chồng thở than. 

Cũng có lúc bầm gan tím ruột, 

Vạch trời kêu mà tuốt gươm ra. 

Cũng xương cũng thịt cũng da 

Cùng hòn máu đỏ, giống nhà Lạc Long. 

Thế mà chịu trong vòng trói buộc, 

Bốn mươi năm nhơ nhuốc lầm than. 

Thương ôi! Bách Việt giang san, 

Văn minh đã sẵn, khôn ngoan có thừa. 

Hồn mê mẩn tỉnh chưa, chưa tỉnh? 

Anh em ta phải tính nhường sao.

Phan Bội Châu

Trần Kỳ Trung
http://trankytrung.com/read.php?531