Tác giả: Trefor Moss
Người dịch: Nguyễn Tâm
Đó là những điều
người ta không tìm thấy trong báo cáo mới nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ về sự trỗi
dậy của Trung Quốc trong lĩnh vực quân sự.
Trong bản đánh giá thường niên về quân đội Trung Quốc phát hành tuần
qua, Bộ Quốc phòng Mỹ dường như đang mô tả một đối tượng vừa quen thuộc, lại vừa
bí ẩn. Tất nhiên, bản báo cáo đã giải đáp được nhiều vấn đề quan trọng liên
quan đến quân đội Trung Quốc, bao gồm nỗ lực của quốc gia này nhằm phát triển
loại tên lửa đạn đạo đối hạm và duy trì vây hãm Đài Loan.
Tuy nhiên, về những khía cạnh chủ yếu trong chiến lược của Trung
Quốc, Lầu Năm Góc dường như chỉ mới phỏng đoán. Sau đây là 5 câu hỏi quan trọng
nhất về chiến lược quốc phòng của Bắc Kinh vẫn chưa có câu trả lời.
Dù ngân sách quốc phòng chính thức năm 2012 của Trung Quốc là 106
tỷ USD, tăng 11% so với năm ngoái, và tăng gấp bốn lần so với một thập niên trước
đây, Lầu Năm Góc cho rằng tổng mức chi tiêu quân sự của Trung Quốc ở khoảng từ
120 tỷ USD đến 180 tỷ USD. “ Khó ước tính mức chi tiêu thực sự của Quân đội Giải
phóng Nhân nhân Trung Quốc (PLA) do sự thiếu minh bạch trong giải trình số liệu,
và Trung Quốc vẫn chưa hoàn tất giai đoạn chuyển tiếp từ một nền kinh tế chỉ
huy”, bản báo cáo lưu ý khi nhắc đến PLA.
Vẫn không có đánh giá nào đáng tin cậy về kế hoạch chi tiêu quốc
phòng dài hạn của Bắc Kinh. Theo đường hướng hiện nay, Trung Quốc có thể vượt Mỹ
để trở thành nước chi tiêu quân sự lớn nhất thế giới vào thập niên 2020 hay
2030 – nhưng có quá nhiều ẩn số chưa biết được để dự đoán chính xác liệu điều
này có xảy ra hay không. Có phải ngân sách PLA được gắn liền với sự tăng trưởng
của nền kinh tế được mở rộng, hoặc giới tướng lĩnh Trung Quốc được hứa hẹn tỷ lệ
gia tăng 2 con số cho ngân sách quân sự ngay cả khi Trung Quốc hứng chịu tình
trạng kinh tế xuống dốc? Liệu mức tăng trưởng ngân sách quân sự sẽ chậm lại
một khi cột mốc hiện đại hóa nào đó đã đạt được, hay không có kế hoạch nào khóa
sổ những tập chi phiếu của PLA? Những gì rõ ràng là, một khi PLA nhận được
càng nhiều ngân khoản, họ sẽ càng tiến gần đến vị thế ngang bằng với quân đội Mỹ.
2. Chiến lược hạt
nhân của Trung Quốc là gì?
Lầu Năm Góc kết luận “Kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc hiện gồm
khoảng 50-75 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) cơ động hoặc chứa trong hầm ngầm,
sử dụng các loại nhiên liệu rắn hoặc lỏng”. Lầu Năm Góc không cố gắng ước đoán
tổng số lượng vũ khí hạt nhân Trung Quốc sở hữu, mặc dù Trung Quốc thông thường
được cho là có kho vũ khí hạt nhân nhỏ hơn nhiều so với kho vũ khí của Mỹ, vốn
có hơn 5.000 đầu đạn hạt nhân. Tuy nhiên, vẫn tồn tại ý kiến cho rằng Bắc Kinh
đang sở hữu hoặc có kế hoạch phát triển kho vũ khí hạt nhân lớn hơn nhiều.
Năm vừa qua, có sự suy đoán là Trung Quốc có thể sở hữu đến 3.500
đầu đạn hạt nhân – dựa vào tin đồn về mạng lưới chằng chịt các đường hầm dưới
lòng đất [chứa vũ khí hạt nhân] – đã bị vứt hẳn vào sọt rác, nhưng một số người
vẫn cho rằng Bắc Kinh đang nhìn thấy cơ hội chiến lược trong việc xây kho vũ
khí hạt nhân, có thể bắt kịp hoặc thậm chí vượt qua Mỹ trong những thập niên sắp
tới.
Trung Quốc hiện có 2 tàu ngầm loại 094 lớp Tấn, sử dụng năng lượng
hạt nhân mang tên lửa đạn đạo (SSBN) được đưa vào biên chế tác chiến, Lầu Năm
Góc cho hay, các tên lửa được thiết kế để trang bị cho loại tàu ngầm này vẫn
chưa được đưa vào vận hành chính thức (mặc dù khi đưa vào hoạt dộng, các tên lửa
này có thể mang đầu đạn hạt nhân). Nếu chỉ tính riêng 2 tàu ngầm loại này thì
không phải là nhiều cho thế trận ngăn chặn chiến lược của một cường quốc đang
có nhiều tham vọng, nhưng quy mô thực sự của hạm đội tàu ngầm SSBN mà Trung Quốc
lên kế hoạch xây dựng vẫn còn là ẩn số.
3. Năng lực của
hải quân Trung Quốc ra sao?
 |
| Hải quân TQ sẽ là lực lượng nòng cốt của PLA |
Giới chuyên gia phân tích Mỹ thường dùng thuật ngữ “chuỗi ngọc
trai” để mô tả chiến lược được cho là của Bắc Kinh nhằm thiết lập mạng lưới các
căn cứ hải quân ở nước ngoài, đặc biệt ở Ấn Độ Dương, nhưng người Trung Quốc lại
không công khai điều này. Bản báo cáo mới nhất của Lầu Năm Góc lại không bàn luận
về việc liệu Trung Quốc có kế hoạch hình thành mạng lưới các căn cứ tấn công
thường trực kiểu Mỹ cho lực lượng hải quân PLA hay không.
Tuy nhiên, không thiếu lời đồn đoán là cuối cùng Trung Quốc sẽ triển
khai lực lượng quân sự đến các cơ sở hải cảng mà Trung Quốc đã xây dựng tại một
số nơi như Miến Điện, Pakistan và Sri Lanka. Đảo quốc Seychelles từng mời Trung
Quốc sử dụng hải cảng của họ làm các điểm tiếp tế cho tàu bè Trung Quốc, nhưng
Trung Quốc vẫn khăng khăng đó không phải là sự thiết lập căn cứ ở nước ngoài đầu
tiên, họ gọi đây chỉ là “cảng tiếp tế”, nhưng nghe không thuyết phục cho lắm.
Cuộc tranh cãi chung quanh cách gọi “căn cứ hay địa điểm” diễn ra cả vài năm
nay, và nó sẽ tiếp tục ồn ào trong lúc Bắc Kinh vẫn kín tiếng về những tham vọng
lâu dài của mình.
Báo cáo của Lầu Năm Góc cũng cố gắng soi rọi chương trình tàu sân
bay tương lai của Trung Quốc, vượt ra ngoài việc Trung Quốc hiện sở hữu chiếc
tàu sân bay do Liên Xô cũ chế tạo, đang trải qua quá trình chạy thử trên biển.
Bản báo cáo chỉ ra rằng “Một số bộ phận có thể đang được chế tạo cho chiếc tàu
sân bay đầu tiên do chính Trung Quốc sản xuất trong nước”, báo cáo này còn bổ
sung thông tin “Trung Quốc có khả năng sẽ đóng nhiều tàu sân bay và đội tàu hộ
tống trong thập niên tới”. Đó chỉ là sự phỏng đoán. Không rõ liệu Trung Quốc có
dự trù chỉ đóng một vài tàu sân bay như là chiến tích nổi trên biển, được thiết
kế làm biểu tượng cho việc Trung Quốc đã vươn đến vị trí cường quốc thế giới,
chỉ cần một vài tàu sân bay có năng lực tác chiến nhằm tăng cường yêu sách chủ
quyền lãnh hải của họ trên biển Đông, hay thành lập một lượng lớn nhóm tàu sân
bay tấn công kiểu Mỹ với sứ mệnh phô diễn lực lượng ở quy mô toàn cầu.
4. Loại hình
năng lực không gian mà Trung Quốc đang phát triển là gì?
Trung Quốc ngày càng trở nên tiến bộ trong lĩnh vực không gian. Bản
báo cáo đề cập, Trung Quốc đang hình thành mạng vệ tinh kiểu GPS cho riêng họ,
phóng tàu vũ trụ Thiên Cung 1 vào quỹ đạo hồi năm 2011, đã phát triển được tên
lửa chống vệ tinh phóng từ mặt đất nhằm cải thiện năng lực đối kháng trong
không gian. Nhưng Lầu Năm Góc không đề cập đến một trong những chương trình
không gian tham vọng nhất của Trung Quốc: đó là chương trình phát triển máy bay
không gian Thần Long và kết hợp phát triển hệ thống lực đẩy tiên tiến, sự tồn tại
của chương trình này làm tăng nguy cơ chạy đua quân sự trong không gian với Mỹ.
Chưa biết liệu máy bay không gian Thần Long có tiến triển xa hơn
cuộc thử nghiệm công nghệ cao hay không. Nhưng do tiềm năng quân sự của máy bay
không gian Thần Long, nên bất kỳ thông tin nào về nó cũng có thể làm dịu đi hoặc
làm nghiêm trọng thêm nỗi lo ngại đang gia tăng trong quân đội Mỹ rằng, lực lượng
không quân PLA đang chú trọng nhiều hơn đến các hoạt động không gian.
5. Con hổ giấy
hay rồng phun lửa?
Còn nhiều vấn đề khác không thể lường được liên quan đến quân đội
Trung Quốc. Hoạt động gián điệp không gian ảo của Trung Quốc tỏ ra
hiệu quả trong việc thu thập bí mật quân sự của nước ngoài, nhưng không rõ có
bao nhiêu bí quyết công nghệ có được qua hoạt động gián điệp này được ứng dụng
hữu ích và thành công vào các chương trình, học thuyết quân sự của Trung Quốc.
Sự đổi mới của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc đã làm cuộc cách mạng đối
với năng lực chế tạo nội địa của quốc gia này, nhưng thực sự Trung Quốc phải tiếp
cận ở mức độ nào để giải quyết những trở ngại trong quá trình và cấu trúc
công nghiệp-quân sự?
Tất cả những ẩn số này đã tạo nên một câu hỏi lớn hơn: Liệu PLA có
đáng được thổi phồng? Quân đội Trung Quốc chưa trải qua thử thách; cho đến nay
PLA chưa phải giao chiến trong chiến dịch lớn nào kể từ cuộc chiến ác liệt với
Việt Nam hồi năm 1979. Trong trường hợp xảy ra xung đột, liệu năng lực của quân
đội Trung Quốc có thể hiện xứng đáng với niềm mong đợi của đất nước, hay những
nhược điểm như tham nhũng và thiếu kinh nghiệm chiến đấu sẽ làm xói mòn trầm trọng
khả năng tham chiến của đội quân này? PLA của thế kỷ 21 thậm chí được hoạch định
làm chỗ dựa vững chắc, là công cụ ổn định tình hình trong nước cho Đảng Cộng sản
Trung Quốc, trong bối cảnh thế giới mà Bắc Kinh tính toán rằng tiến hành một cuộc
chiến quy mô lớn đang ngày càng khó có thể xảy ra? Có lẽ phần giải đáp cho các
câu hỏi trên đã được giấu kín dưới những tầng hầm kiên cố trong Lầu Năm Góc,
nhưng chúng lại không xuất hiện trong báo cáo mới nhất này.
---------------------------------
Tác giả: Ông
Trefor Moss là nhà báo thường trú tại Hồng Kông, ông từng là biên tập viên Châu
Á-Thái Binh Dương của tạp chí Jane’s Defence Weekly.
Nguồn: Foreign Policy
Bản tiếng Việt
© Ba Sàm 2012
Bản tiếng Việt
© Nguyễn Tâm
http://anhbasam.wordpress.com/2012/05/27/1036-nam-dieu-lau-nam-goc-khong-noi-ro-ve-quan-doi-
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét